Những sai lầm của ông Phan Huy Chú trong
Lịch triều hiến chương loại chí
Lê Anh Chí
__________________________________________
Dàn Bài :
Dẫn nhập : Đại
Việt Sử Kư Toàn Thư là quốc
sử của nhà Trịnh, chẳng
phải của nhà Lê
Dẫn nhập : Đời Vua Lê Thái
Tổ , Lê Thái Tông là thời Nghiêu Thuấn
Dẫn nhập : Trần Nguyên Hăn
là kẻ tử thù của nhà Hậu Trần và là
kẻ phản nghịch
Dẫn nhập : Những
điều bị bưng bít về văn thơ của Nguyễn Trăi
I) Dàn Bài của Nhân vật chí và Quan
chức chí trong Lịch triều hiến chương
loại chí
II) PHC lầm lẫn giữa Thượng
tướng quân và Thượng tướng...
III) PHC viết sai về Tam Thái
IV) PHC viết sai về Tam Thiếu
V) PHC viết thiếu Tư Khấu
VI) PHC viết sai về Tam Tư
của ông Lưu Nhân Chú và Lê Sát
(C̣n
Tiếp)
__________________________________________
Ông Phan Huy Chú đă sai lầm rất
nhiều trong Lịch triều
hiến chương loại chí. Những
sai lầm này nằm trong hai chương Quan chức chí và
Nhân vật chí ...
Vua ta = Vua Lê Thái Tổ
PHC = ông Phan Huy Chú
LTHCLC = Lịch triều hiến
chương loại chí của Phan Huy Chú
ĐVSKTT= Đại Việt Sử Kư
Toàn Thư
Qcc = Quan Chức Chí
Nvc = Nhân vật chí
Dẫn
nhập : Đại Việt Sử Kư Toàn Thư là quốc sử của nhà
Trịnh, chẳng phải của nhà Lê
Đại Việt Sử Kư Toàn Thư
được (bị) xuất bản năm 1697, do nhóm Lê
Hi ‘biên soạn’ dưới sự điều động
của Trịnh Căn, đương nhiên, dĩ nhiên là quốc sử của nhà
Trịnh, chẳng phải của nhà Lê : nhóm Lê Hi , 13
người, chẳng có người nào là sử thần ,
chỉ ‘viết sử’ theo ư Trịnh Căn và chép lại sử của
bọn Tống Lệnh Vọng nhà Mạc
Mục Lục ‘Đại Việt Sử Kư Toàn
Thư là quốc sử nhà Trịnh’
Đại Việt Sử Kư Toàn Thư,
do đó, chứa đựng nhiều lời vu khống Vua Lê
Thái Tổ , Lê Thái Tông, Lê Tương Tông và các vua Lê khác ...
Dẫn
nhập : Đời Vua Lê Thái Tổ , Lê Thái Tông là thời
Nghiêu Thuấn
Vua Lê Thái Tổ là bậc Đại anh hùng , bậc Đại
trượng phu, bậc thánh vương ...
Dẫn nhập : Trần Nguyên Hăn là kẻ
tử thù của nhà Hậu Trần và là kẻ phản nghịch
Xem :
105) Trần Nguyên Hăn là kẻ tử thù của
nhà Hậu Trần, Lư do và Hậu quả
Trần Nguyên Hăn là kẻ tử
thù của nhà Hậu Trần, do đó không được
người đương thời trọng vọng, không
những thế
211) Trần Nguyên Hăn là kẻ phản
nghịch
Dẫn nhập : Những
điều bị bưng bít về văn thơ của Nguyễn Trăi
Các
sử gia , nhà b́nh luận sử, nhà b́nh luận văn
học sử , khi bàn về Nguyễn Trăi , đă giấu
giếm rất nhiều về văn thơ của Nguyễn Trăi. Những điều ǵ bị bưng bít về văn
thơ của Nguyễn Trăi ? _-Chính
yếu là những điều hay đẹp về Vua Lê Thái
Tổ, Vua Lê Thái Tông :
Nguyễn Trăi gán danh hiệu Ngoạ Thần Long cho Vua Lê Thái Tổ
Nguyễn Trăi ca tụng Vua Lê Thái Tổ là thánh
vương
Nguyễn Trăi
diễn tả đương thời là
thời Nghiêu Thuấn
Nguyễn Trăi nói rằng ông chưa đền đáp
được ơn vua ...
Xem
173) Những điều bị bưng bít
về văn thơ của Nguyễn Trăi
I) Dàn Bài của Nhân vật chí và Quan chức chí trong
Lịch triều hiến chương loại chí
Trong Lịch triều hiến
chương loại chí, ông Phan Huy Chú có biên như sau
=== === LTHCLC :
...Nên tôi mới chọn lọc trong
sử cũ ra, t́m kiếm các sách c̣n lại, theo sự
tích, chia từng mục :
Ḍng chính thống các đế
vương.
Người pḥ tá có công lao tài
đức.
Tướng có tiếng và tài
giỏi.
Nhà nho có đức nghiệp.
Bề tôi tiết nghĩa.
Gọi chung là "Nhân vật chí"
để giúp cho sự khảo cứu.
...
V́ thế tôi mới t́m kiếm trong
sử sách, liệt rơ chức vụ và danh hiệu các quan,
tóm làm một chương, chia làm 6 mục như sau :
1. Đại cương việc chia
đặt quan chức qua các đời, để khảo
về chức phẩm.
2. Duyên cách về tên chức quan,
để khảo về chỗ giống nhau khác nhau.
3. Chức vụ khác nhau của các
quan, để biết rơ sự làm việc.
4 Tước ấm và đường
xuất thân khác nhau, để biết rơ thứ bậc cao
thấp.
5. Lệ ban ân tuất cho các quan, là ghi
chép lệ ban lương lộc và cho phẩm trật.
6. Quy chế bổ dụng và khảo
khóa, là ghi rơ cách thức dùng quan lại.
Phàm sự đặt quan chia chức,
cách đối đăi bề tôi, dùng người làm quan,
việc cũ của các triều đại thế nào, chép
ra từng điều, chia rơ từng mục, tóm lại là
Quan chức chí, người xem có thể khảo cứu
được. === ===
Chú Thích, Nhận xét :
a) Trong Nhân vật chí, "Người pḥ tá có công lao tài đức" :
pḥ tá = pḥ tá nhà vua
Cho nên
Người pḥ tá là người có chức tể tướng
hoặc có chức vị tương đương
Vậy, "Người pḥ tá có
công lao tài đức" có thể hiểu là "tể thần công lao tài đức"
Đúng
luật th́ như vậy, bởi thế Phan Huy Chú xếp "Người pḥ tá có công lao tài đức" thứ nh́, chỉ sau
đề mục "Ḍng chính
thống các đế vương".
C̣n thật sự PHC có lựa chọn được
những "tể thần công lao tài đức" hay không là chuyện khác !
b) Về Quan chức chí , ông chia làm 6
mục :
1. Đại cương
2. Duyên cách
3. Chức vụ
4. Tước ấm và
đường xuất thân
5. Lệ ban ân tuất cho các quan
6. Quy chế bổ dụng và
khảo khóa
Cách xếp đặt như vậy
rất khoa học, nhưng 3 mục đầu
(Đại cương, Duyên
cách và Chức vụ) khá rườm rà, không được
nhất trí, có nhiều điều lập đi lập
lại và trái ngược nhau.
Loạt bài này chỉ nói đến
những sai lầm của ông Phan Huy Chú trong 2 chương
Nhân vật chí và Quan chức chí của Lịch triều
hiến chương loại chí. Riêng Quan chức chí, tôi
chỉ nhận xét phê b́nh về 3 mục đầu
(Đại cương, Duyên
cách và Chức vụ).
II) PHC lầm lẫn giữa Thượng
tướng quân và Thượng tướng...
=== === LTHCLC :
...Đầu nhà Lê, Thái Tổ khởi
nghĩa, cũng đặt các chức thượng
tướng quân, đại tướng quân. Đời
Hồng Đức định lại quan chế, mới
băi chức tướng đi, không liệt vào giai phẩm,
chỉ dùng làm chức tản
quan cho vơ thần. === ===
Chú Thích, Nhận xét :
a) tản quan=
danh chức chẳng phải thực chức
b) "băi chức tướng đi" :
có lẽ là in thiếu, phải là "băi chức tướng quân
đi"
c) Đoạn
văn trên ở Quan chức chí, mục Duyên cách, tiểu đề ‘tướng
quân’
d) Phan Huy
Chú đă lầm lẫn giữa Thượng tướng quân và
Thượng tướng, giữa Đại
tướng quân và Đại tướng
Sự thực, từ thời Vua
Lê Thái Tổ, Thượng tướng quân và
Đại tướng quân đă là danh chức chẳng phải thực chức ! Thượng tướng quân là danh chức cao nhất của nhà Lê, c̣n Thượng tướng là chức
thấp hơn Thiếu Úy !
Dưới triều Vua Lê Thái Tổ
_Thượng tướng quân
_Đại tướng quân
_Tướng quân
(có chữ ‘quân’ ở sau) đều là danh
chức , chẳng phải thực chức
C̣n
_Thượng tướng
_Đại tướng
(không có chữ ‘quân’ ở sau) đều là
thực chức
Ví dụ :
Phạm Vấn và 51 quân nhân
Thiết Đột có danh chức Đại tướng
quân, tuy nhiên chẳng phải ai cũng là Đại
tướng , phần đông chẳng phải là
Đại tướng. Riêng Phạm Vấn là tư mă . Và
tư mă cao hơn thiếu úy, cao hơn Thượng
tướng, cao hơn Đại tướng. (Khoảng
một tháng sau khi có danh chức Đại tướng
quân, Phạm Vấn được phong làm tể
tướng)
Xem
( Chữ X-Trí-tự, chỗ lầm lẫn trong Việt Nam Sử Lược Thượng tướng
quân và thượng tướng, chỗ lầm lẫn trong Lịch triều hiến chương
loại chí )
III) PHC viết sai về Tam Thái
=== ===LTHCLC
Đầu nhà Lê chỉ đặt các
chức bảo và phó, chưa đặt đủ [tam thái,
tam thiếu]. Đến đời Hồng Đức [1470
- 1498] định lại quan chế, liệt những
chức ấy vào bậc chính nhất phẩm. === ===
(Đoạn
văn trên ở Quan chức chí, mục Duyên cách, tiểu đề ‘Tam Công, Tam Thiếu’)
Chú Thích, Nhận xét :
a) Gọi là Tam Thái, nhưng có bốn
chức, đó là : Thái sư, Thái Phó , Thái Úy, Thái
Bảo hay là Thái sư, Thái Úy, Thái Phó, Thái Bảo
b) "Đầu nhà Lê chỉ đặt các chức bảo
và phó"
Các "chức bảo và phó",
theo Phan Huy Chú, là Thái
Bảo và Thái Úy ! tức là theo ông Phan Huy Chú, Thái
Úy là chức thấp nhất trong
Tam
Thái, Quái dị vô cùng ! Ông Phan Huy Chú đă nói
rằng Thái
Úy là chức phó của Thái Bảo. Phan Huy Chú xếp hạng Tam Thái, như sau: Thái sư,
Thái Phó , Thái Bảo và Thái Úy ! Quái dị vô
cùng !
c)
Trong các triều đại của ta và Tàu, chức Thái Úy là
chức quan trọng nhất trong ba chức Thái Phó , Thái Úy,
Thái Bảo, v́ Thái Úy nắm binh quyền. Có thể gọi
Thái Úy là Đại nguyên soái. Thông thường, bên Tàu, Thái
Phó là chức quan cao hơn Thái Úy. Dưới triều Lê nước
ta, Thái Úy là chức quan cao hơn Thái Phó, Thái Bảo (xếp
hạng như vậy th́ hợp lư hơn).
d)
Vua Lê Thái Tổ dùng Tam Thiếu,
Tam Tư làm trọng chức đại thần
_-5 chức Tam Thiếu : Thiếu sư,
Thiếu phó, Thiếu phủ, Thiếu bảo và Thiếu úy
_-4 chức Tam Tư : Tư không, Tư
đồ, Tư khấu và Tư mă. Riêng Tư mă vừa là
trọng chức đại thần vừa là chức
lớn trong quân ngũ (Đại tư mă là chức
lớn nhất trong quân ngũ)
Vua Lê Thái Tổ chưa dùng đến Tam Thái v́
với t́nh thế nước ta, các vơ tướng c̣n có
nhiều dịp lập công , nếu phong ngay Tam Thái th́ chẳng
mấy chốc không c̣n chức để phong cho vơ
tướng trọng chức đại thần. Vua Lê Thái Tổ dành chức Thái Úy
chỉ để truy tặng cho hai vị tướng mà vua
thương yêu nhất, đó là B́nh chương Lê Thạch và Nghĩa sĩ Lê Lai ...
e) Vua ta c̣n dùng chức
Thái Úy để phong cho các vua người
Thượng (họ là phiên vương của
vua ta nên phong chức cao để vỗ về) ;
đây chẳng phải là Thái Úy của triều
đ́nh.
Xem
156) Chức Thái úy nhà Lê cao hơn Thái phó _-nguợc lại với cơ
cấu triều chính
bên Tàu
g) Phan Huy Chú c̣n viết :
=== === LTHCLC, Quan Chức Chí :
QUAN Chế Đời Hồng
Đức
VĂN GIAI :
Chánh nhất phẩm : Ba chức thái [sư, thái phó, thái
bảo].
... Vơ GiAi :
Chánh nhất phẩm : Ba chức thái [sư, thái phó, thái
bảo] và thái úy... === ===
Những điều trên
ngược lại với
=== === Đại Việt Sử Kư
Toàn Thư :
Tân Măo, [Hồng Đức] năm thứ 2
[1471],
...Lại lấy các chức Thái sư,
Thái úy, Thái phó, Thái bảo, Thiếu sư,
Thiếu úy, Thiếu
phó, thiếu bảo làm hạng đại thần
trọng
chức...
=== ===
Ta thấy rằng Phan Huy Chú đă
sửa lại, theo ư riêng của ông, cách
xếp hạng chức tam thái trong Đại Việt Sử Kư Toàn Thư,
rồi bảo rằng đó là QUAN
Chế Đời Hồng Đức.
Thật ra, ông Phan Huy Chú có thể sửa
lại những ǵ viết trong Đại Việt Sử Kư
Toàn Thư, với điều kiện là i) trích ra những
ǵ đă viết trong Đại Việt Sử Kư Toàn
Thư ii) rồi đưa ra
lư do chính đáng để sửa lại. Đằng này,
ông không nói ǵ cả, lại đưa ra "QUAN CHế Đời HồNG
ĐứC" làm người đọc tưởng
rằng đó là sự kiện lịch sử chính xác,
đâu ngờ "QUAN CHế Đời HồNG
ĐứC" này đă bị ông sửa đổi !
Tôi cũng suy ra, từ những điều PHC
biên ra ở phần Tam Thái, rằng theo Phan Huy Chú th́
Tam Thái là thái
sư, thái phó, thái bảo
và thái úy là chức phụ thêm vào !
Ông Phan Huy Chú hoàn toàn sai lầm
về sự việc này.
IV) PHC viết sai về Tam Thiếu
Trong Quan Chức Chí của Lịch
triều hiến chương loại chí, Tam Thiếu và
Tam Thái cùng chung một tiểu đề ; tôi viết Tam Thiếu riêng ra ở đây, v́ Tam Thiếu có được sử dụng khác
với Tam Thái.
Phan Huy Chú nói rằng trong Tam Thiếu, Vua Lê Thái Tổ chỉ dùng Thiếu bảo và úy, Sai ! Vua Lê Thái Tổ đă
dùng chức thiếu phó để phong cho Lê văn Linh. Ngoài
ra , c̣n có Nhập nội Thiếu phủ phong cho ông
Nguyễn Chích.
Tuy nhiên, thiếu bảo cao hơn
thiếu úy, thời Vua Lê Thái Tổ, th́ đúng :
Nhập nội thiếu bảo là chức vị phong cho hai danh tướng
lẫy lừng của Vua Lê Thái Tổ vào năm 1427,
Trần Lựu và Lê Văn An. Chức vị này phong cho hai
danh tướng để đi chiêu an cả quân và dân, nên
cao hơn thiếu úy, thuần quân sự.
Đến đời Hồng
Đức, Lê Thánh Tông sửa lại cho giống với Tam
Thái, do đó, ta có :
Thiếu sư, Thiếu úy, Thiếu phó, thiếu bảo.
Nhưng Phan Huy Chú vẫn nhất
định cho Thiếu úy kém thiếu bảo dưới đời Hồng Đức !
V) PHC viết thiếu Tư Khấu
Gọi là
Tam Tư nhưng có Bốn chức (Tư Không, Tư Mă, Tư Khấu, Tư Đồ) và
là chức gia phong.
PHC viết thiếu Tư Khấu,
trong tiểu đề Tam Tư; Tam Tư, đối với
ông, là Tư Đồ, Tư Mă, Tư Không. (Quan chức chí, mục Duyên cách)
Thật đáng ngạc nhiên lắm
lắm! V́ Khổng Tử ngày xưa, khi tham chính có chức
vị Tư Khấu. Nhà nho khi
viết về Tam Tư không
thể quên chức Tư Khấu!
VI) PHC viết sai về Tam Tư của ông Lưu Nhân
Chú và Lê Sát
Trong Nhân vật chí, mục
‘Tướng có tiếng và tài giỏi’, PHC viết rằng
_-năm Thuận Thiên 4, Ông Lưu Nhân Chú "chuyển" làm Tư Khấu
_-năm Thuận Thiên 6, Ông Lê Sát "thăng" Tư Đồ
Sai! Phải nói rằng Ông Lưu Nhân Chú
được gia phong
Tư Khấu và Ông Lê Sát được gia phong Tư Đồ , th́ mới đúng
Xem
262)
Bốn chức Tam Tư là chức gia phong
(C̣n
Tiếp)
*
*
* Lê Anh Chí *.
_____________
Sách tham khảo :
Đại
Việt Sử Kư Toàn Thư, Sử quan đời Trần
và Lê (bị sửa đổi bởi nhà Mạc, nhà
Trịnh)
Đại
Việt Thông Sử, Lê Quí Đôn
Lam
Sơn Thực Lục, Nguyễn Trăi viết theo lời
kể của vua Lê Thái Tổ (bị sửa đổi
bởi nhà Mạc, nhà Trịnh)
B́nh Ngô
Đại Cáo, vua Lê Thái Tổ (Nguyễn Trăi soạn
văn) (có thể bị sửa đổi)
Việt Giám Thông
Khảo Tổng Luận, Lê Tung (tóm tắt Việt Giám Thông
Khảo của Vũ Quỳnh)
Việt sử Tiêu án, Ngô Th́ Sĩ
Dư
Địa Chí, Nguyễn Trăi (bị sửa đổi)
Đại
Việt Sử Lựơc, tác giả khuyết danh
(thời Trần Phế Đế)
Khâm Định Việt Sử Thông Giám
Cương Mục, sử quan triều Nguyễn, bị
kiểm duyệt
Lịch
triều hiến chương loại chí, Phan Huy Chú, có
thể bị kiểm duyệt
An Nam Chí Lược,
Lê Tắc (Nguyễn Tắc)
Sử
Kư , Tư Mă Thiên
Sử Trung Quốc, Nguyễn Hiến Lê
Việt
Nam Sử Lược, Trần Trọng Kim
Các nhà khoa bảng Việt nam, Ngô Đức
Thọ (chủ biên), Nguyễn Thúy Nga, Nguyễn Hữu Mùi
Việt Nam Văn Học Sử Yếu,
Dương Quảng Hàm
Nguyễn Trăi Toàn Tập, Mai Quốc Liên,
Nguyễn Quảng Tuân, Nguyễn Khuê, Kiều Thu Hoạch
Tôn Tử Binh Pháp, Tôn Tử
Ngô Tử Binh Pháp, Ngô
Khởi
Thái Công Binh Pháp
Điểm
Huyệt và Giải Huyệt, Lư Bảo Sơn
Bí Pháp
Tu Luyện Nội Công (Thiếu Lâm Công Phu), Trần Tiến
Nội
Đan, Lê Thành biên dịch
Tiểu thuyết lịch sử
Đông
Châu Liệt Quốc
Hán
Sở Tranh Hùng
Hoàng Lê nhất thống chí , Ngô gia văn phái
Tam Quốc Chí Diễn Nghĩa, La Quán Trung,
dịch giả Tử Vi Lang
Tiểu thuyết kiếm hiệp :
Anh Hùng Xạ Điêu, Kim Dung
Thần Điêu Hiệp Lữ, Kim Dung
Ỷ Thiên Đồ Long Kư, Kim Dung
Tiểu Lư Phi Đao, Cổ Long
Huyết Tâm Lệnh, Cổ Long
Long Hổ Phong Vân, Cổ Long
Bạch hổ Tinh quân, Ưu Đàm Hoa
Giang Hồ Mộng Kư, Ưu Đàm Hoa
Tần Nhương Thư, Ưu Đàm Hoa
*
*
TrangNhà LêAnhChí www.LeAnhChi.com
Mục Lục Vua Lê Thái
Tổ là thánh vương
Mục
Lục ‘Đại Việt Sử Kư Toàn Thư là quốc sử nhà Trịnh’
Mục Lục Vua Lê Thái
Tổ giỏi hơn Gia Cát Lượng
Mục Lục Vua Lê Thái Tổ không hề giết hại công
thần
Mục
Lục Danh Tướng của vua Lê
Thái Tổ
Mục
Lục Đông Châu Liệt
Quốc--Hán Sở Tranh Hùng
Mục Lục Những
sai lầm của Trần Trọng Kim trong VNSL
------------------------------------------------------------------------
* ViệtSử, Văn 1 * ViệtSử,
Văn 2 * ViệtSử, Văn 3 * ViệtSử, Văn 4 * Thơ *
------------------------------------------------------------------------
* Trang Chính * Bài
mới LêAnhChí * Bài
mới Kiến Tánh * ML_ViệtSử,Văn *
--------------------------------------------------------------------------
* Mục Lục * Nối kết Phật Pháp * Lê Gia * Nối
kết Văn Học * Bài Xưa * Hộp
Thư *
------------------------------------------------------------------------------------------
*
Liên Kết
TrangNhà
Kiến Tánh:
*
Trang Chính
* M
ụ c L ụ c * Luận
1 * Luận 2 * Thơ
1 * Thơ 2