Nguyễn Trãi đến đầu quân năm 1423 ở Lỗi giang 4

Nguyễn Trãi đến đầu quân năm 1423 ở Lỗi giang 4

( Nguyễn Trãi là Việt Kiều lưu vong bên Tàu (1408-1422) 4 )

Lê Anh Chí

__________________________________________

Dàn Bài :

XXIII) Năm 1420, Nguyễn Trãi vẫn chưa nghe nói đến Vua Lê Thái Tổ

A) Loạt bài Lỗi giang

XXIV) Lê Thánh Tông viết ‘ . . . Lỗi Giang . . .’

XXV) Quân trung từ mệnh tập

XXVI) Lam Sơn Thực Lục là do vua Lê Thái Tổ kể . . .

XXVII) Vua Lê Thái Tổ lập Chiến tuyến ở Lỗi Giang vào cuối năm 1420, đầu năm 1421

XXVIII) Tình hình quân dân sự ở Lỗi Giang1421-1422

XXIX) Giặc Minh tàn ngược

XXX)Vua Lê Thái Tổ lập Hành dinh Lỗi Giang vào đầu năm 1423

XXXI) Văn ban đệ nhất công thần là Lê văn Linh, đệ nhị Bùi Quốc Hưng . . .

XXXII) Nguyễn Trãi đến đầu quân năm 1423 , ở Lỗi giang

B) Loạt bài Việt kiều

XXXIII) Hoàng Phúc phải giải Nguyễn Trãi về Tàu (lịnh vua)

XXXIV) Thời gian đầu, Nguyễn Trãi ở Nam Kinh

XXXV) Thái Thạch, An Huy

XXXVI) Tầm Châu, Quảng Tây

XXXVII) Thiều Châu , Quảng Đông

XXXVIII) Bình Nam, Quảng Tây

XXXIX) Ngô Châu, Quảng Tây

XXXX) Giang Tây

XXXXI) Lam Quan, Thiểm Tây

XXXXII) Chùa Nam Hoa, Quảng Đông

XXXXIII) Đại Lĩnh

XXXXIV) Tĩnh An , Giang Tây

XXXXV) Nguyễn Trãi ở Trung Hoa tối thiểu 10 năm: bài thơ Thanh Minh

XXXXVI) Nguyễn Trãi về nước vào năm 1422-1423

XXXXVII) Kết từ hai Loạt bài

__________________________________________

NT = Nguyễn Trãi

NTTT = NTTTập = Nguyễn Trãi Toàn Tập

ĐA = ĐDA = Đào Duy Anh

QTTMT = Quân trung từ mệnh tập

Ta có thể quả quyết rằng Nguyễn Trãi (và do đó, Trần Nguyên Hãn) đến đầu quân năm 1423 , ở Lỗi giang. Tôi đã viết hai Loạt bài cho sự kiện này,

Loạt bài Lỗi giang :

( Nguyễn Trãi đến đầu quân năm 1423 , ở Lỗi giang )

( Nguyễn Trãi đến đầu quân năm 1423 , ở Lỗi giang 2 )

( Nguyễn Trãi đến đầu quân năm 1423 , ở Lỗi giang 3)

Loạt bài Việt kiều :

Nguyễn Trãi là Việt Kiều lưu vong bên Tàu (1408-1422)

Nguyễn Trãi là Việt Kiều lưu vong bên Tàu (1408-1422) 2

Nguyễn Trãi là Việt Kiều lưu vong bên Tàu (1408-1422) 3

Bài viết này trưng thêm một bằng chứng rằng cho đến năm 1420, Nguyễn Trãi vẫn chưa nghe nói đến Vua Lê Thái Tổ và tổng kết hai Loạt bài Lỗi giang Việt kiều. Các số La Mã dùng trong bài này là tiếp tục của Loạt bài Lỗi giang

XXIII) Năm 1420, Nguyễn Trãi vẫn chưa nghe nói đến Vua Lê Thái Tổ

Nguyễn Trãi có làm một bài thơ,

Tự thuật IX

Ở thế nhiều phen thấy khóc cười

Năm nay tuổi đã ngoại tư mươi

Lòng người một sự yêm chưng một

Đèn khách mười thu lạnh hết mười

Phượng những tiếc cao diều hãy liệng

Hoa thì hay héo cỏ thường tươi

Ai ai đều có hai con mắt

Xanh bạc dầu chưng mặt chúng ngươi

Tác giả cho biết trong bài là đã ‘ngoại tư mươi’, tức là ngoài 40 tuổi : bài này làm sớm nhất là năm 1420 (Nguyễn Trãi sinh năm 1380).

Bài thơ tỏ ý yếm thế, lại có vẻ như tác giả chưa tìm được đường đi ; so sánh với sau này, Nguyễn Trãi thường nói cuộc gặp gỡ với vua Lê Thái Tổ là hội phong vân, ta có thể nói rằng lúc làm bài này, NT chưa gặp vua Lê Thái Tổ, không những thế, Nguyễn Trãi vẫn chưa nghe nói đến Vua Lê Thái Tổ. Ngoài ra, chữ ‘Đèn khách’, cho thấy là lúc ấy, NT còn ở bên Tàu.

Cuốn NTTT cũng nói rằng bài này làm lúc Nguyễn Trãi chưa theo phò Vua Lê Thái Tổ ; không những thế, họ còn nói rằng Đào Duy Anh cũng nghĩ như vậy ( Lạ thay, vậy mà ĐDA viết sách sử, lúc nào cũng nói rằng NT có mặt từ lúc đầu khởi nghĩa !)

A) Loạt bài Lỗi giang

Trong Loạt bài Lỗi giang, tôi trưng ra những bằng chứng, sự kiện lịch sử, để đi đến kết luận rằng Nguyễn Trãi đã đầu quân năm 1423 , ở Lỗi giang. Đặc biệt là tôi đã đưa ra những lý luận về chiến trường Lỗi giang, cho sự kiện này.

XXIV) Lê Thánh Tông viết ‘ . . . Lỗi Giang . . .’

NT đầu quân ở Lỗi giang, là một điều chắc chắn. Vì vua Lê Thánh Tông đã viết như vậy trong lời chú thích một bài thơ của vua.

Vậy thì, có hai câu hỏi là

Nguyễn Trãi đã đầu quân, ở Lỗi giang khi nào ?

vua Lê Thái Tổ lập hành dinh Lỗi Giang khi nào ?

XXV) Quân trung từ mệnh tập

QTTMT (Quân trung từ mệnh tập) là tập hợp những văn thư giao dịch, do NT soạn cho vua Lê Thái Tổ.

Bài văn giao dịch đầu tiên trong QTTMT là viết cho cuộc giảng hòa với quân Minh vào ngày 6 tháng năm, năm Quí mão (1423)

Vì liền khi gia nhập nghĩa quân Lam Sơn, Nguyễn Trãi phụ trách việc viết văn thư giao dịch với nhà Minh, nên đây là bằng chứng rằng ông gia nhập nghĩa quân Lam Sơn vào năm 1423, vào khoảng ngày 20 tháng tư đến ngày 2 tháng năm, năm Quí mão (1423)

XXVI) Lam Sơn Thực Lục là do vua Lê Thái Tổ kể . . .

NT soạn Lam Sơn Thực Lục theo lời vua Lê Thái Tổ kể . Điều này có nghĩa là Nguyễn Trãi không biết hết chuyện khởi nghĩa Lam Sơn ; tức là ông không có mặt vào lúc đầu khởi nghĩa. LSTL kể tên các quan văn là Lê văn Linh, Bùi quốc Hưng, vào lúc đầu khởi nghĩa, không kể tên Nguyễn Trãi.

XXVII) Vua Lê Thái Tổ lập Chiến tuyến ở Lỗi Giang vào cuối năm 1420, đầu năm 1421

1) Tiến đóng Lỗi Giang

Vua Lê Thái Tổ, sau trận Thi Lang, thừa thắng xông lên, tiến đóng Lỗi Giang. Lúc bấy giờ vào tháng 11 năm Canh Tý (1420)

2) Giặc rút về Quan Du

Ta khiêu chiến, tấn công, thắng lợi. Giặc rút về Quan Du, phòng thủ Tây Đô

3) Tiến đánh Quan Du

Vua Lê Thái Tổ vượt sông, đóng trại ở huyện Cẩm Thủy, uy hiếp Quan Du

Chiến tuyến Lỗi Giang gồm có :

a)trại binh ở huyện Cẩm Thủy ở tả ngạn sông Lỗi Giang (chống với quân Đông Quan và uy hiếpQuan Du

b)trại binh huyện Lỗi Giang , hữu ngạn sông Lỗi Giang ; trại này là để tiếp ứng mọi mặt

XXVIII) Tình hình quân dân sự ở Lỗi Giang1421-1422

Trong suốt hai năm 1421-1422, ta có chiến tranh liên miên với giặc Minh tại Chiến tuyến Lỗi Giang.

Dĩ nhiên là một văn nhân như Nguyễn Trãi chẳng thể vào Chiến tuyến Lỗi Giang.

XXIX) Giặc Minh tàn ngược

Xin nhớ rằng Giặc Minh tàn ngược, tàn ngược nhất so với thực dân Tàu xưa nay. Việc di chuyển trong nước chẳng dễ dàng như những câu chuyện mà người ta hay kể . . .Riêng việc bén mảng đến Chiến tuyến Lỗi Giang thì không thể được, nhất là với một văn nhân như NT.

XXX)Vua Lê Thái Tổ lập Hành dinh Lỗi Giang vào đầu năm 1423

Cuối năm Nhâm Dần (1422), vào 1-1423, Vua Lê Thái Tổ thắng trận Sách Khôi (mẹo ‘đặt mình vào tử địa’) . Trận đánh ở sách Khôi này ,ta thắng lớn đến nỗi từ đó về sau giặc Minh không dám tiến công quân ta ở Thanh Hóa nữa !

Sau trận Sách Khôi, quân ta thiếu lương : đây chỉ là vấn đề tiếp vận lương thảo, không liên quan gì đến tình hình chiến trận)

Sau đại thắng Sách Khôi , tướng sĩ xin vua tạm hòa với giặc, vua chấp thuận

Vua Lê Thái Tổ lập Hành dinh Lỗi Giang vào lúc ấy, a) để tiếp kiến chúng dân b) để tiếp sứ giả người Minh

Không những thế, Sách Khôi ở gần biên giới Ninh Bình. Do đó, sau trận Sách Khôi, vua ta kiểm soát được đường đi từ Ninh Bình vào Lỗi Giang.

Nên Nguyễn Trãi có thể đến đầu quân.

XXXI) Văn ban đệ nhất công thần là Lê văn Linh, đệ nhị Bùi Quốc Hưng . . .

Nguyễn Trãi là công thần thứ 80-93, còn Văn ban đệ nhất công thần là Lê văn Linh, đệ nhị Bùi Quốc Hưng (công thần thứ 5 và thứ 6) đây cũng là bằng chứng rằng NT không có mặt vào lúc đầu khởi nghĩa !

XXXII) Nguyễn Trãi đến đầu quân năm 1423 , ở Lỗi giang

Những sự kiện kể trên cho thấy rằng Nguyễn Trãi đã đến đầu quân năm 1423 , ở Lỗi giang

B) Loạt bài Việt kiều

XXXIII) Hoàng Phúc phải giải Nguyễn Trãi về Tàu (lịnh vua)

Cuối năm 1407, Hoàng Phúc phải giải Nguyễn Trãi về Tàu, cùng các vua quan nhà Hồ . Không có cách gì Hoàng Phúc dám cãi lịnh vua

XXXIV) Thời gian đầu, Nguyễn Trãi ở Nam Kinh

Thời gian đầu bên Tàu, Nguyễn Trãi ở Nam Kinh

Câu ‘‘Góc thành Nam, lều một căn’’ trong bài Thủ vĩ ngâm:

‘‘Góc thành Nam’’, thành Nam đây là Nam Kinh.

XXXV) Thái Thạch, An Huy

Tựa đề ‘‘Thái Thạch hoài cổ’’ cho thấy là tác giả Nguyễn Trãi đã đến sông Thái Thạch. Nếu không thì nhan đề phải là ‘Lý Trích tiên’ chẳng hạn. Ngoài ra, đâu mấy người biết rằng Lý Bạch nhảy xuống sông định bắt lấy mặt trăng nên chết đuối tại sông này ?

XXXVI) Tầm Châu, Quảng Tây

‘‘ Dừng đây mấy tháng dọc hành trình’’: câu này thật rõ ràng, Nguyễn Trãi có ghé Tầm Châu.

XXXVII) Bình Nam, Quảng Tây

‘‘Bình Nam huyện cũ ghé qua đêm’’: Nguyễn Trãi có ghé Bình Nam

XXXVIII) Ngô Châu, Quảng Tây

‘‘Lộ nhập Thanh Ngô cảnh cánh gia’’: ‘Lộ nhập’ chỉ rằng tác giả có thân đến Thanh Ngô

XXXIX) Thiều Châu , Quảng Đông

Phải có đếnThiều Châu , mới có thể biết rằng có miếu Tể tướng Trương Cửu Linh, và miếu tên là Văn Hiến

XXXX) Giang Tây

Bài thơ Giang Tây ‘‘Trên chuyến đi, rày tạm ghé qua’’: Nguyễn Trãi nói ông là kẻ lữ hành, đi qua nơi này

XXXXI) Lam Quan, Thiểm Tây

bài thơ ‘Lam Quan hoài cổ’

XXXXII) Chùa Nam Hoa, Quảng Đông

Du Nam Hoa tự = chơi chùa Nam Hoa. Tựa đề này nói rõ Nguyễn Trãi là du khách đến chùa Nam Hoa

XXXXIII) Đại Lĩnh

Bài thơ ‘Quá lĩnh’ có tựa đề nói lên rằng tác giả có qua núi Đại Dũ.

XXXXIV) Tĩnh An , Giang Tây

Bài thơ ‘Tĩnh An vãn lập’ chỉ có tựa đề là nói lên nơi chốn : Tĩnh An; và nói rằng tác giả có đứng ở Tĩnh An vào một buổi chiều

XXXXV) Nguyễn Trãi ở Trung Hoa tối thiểu 10 năm: bài thơ Thanh Minh

Muôn dặm mộ phần khôn viếng lễ,
Mười năm thân thích cứ vơi dần.

XXXXVI) Nguyễn Trãi về nước vào năm 1422-1423

Nguyễn Trãi cho đến năm 1420 vẫn chưa nghe nói đến Vua Lê Thái Tổ (phần XXXIII).

Năm 1421, tin tức của đại thắng Thi Lang (vào cuối năm 1420) sang đến bên Tàu, NT biết đến Vua Lê Thái Tổ vào năm 1421-1422.

Mất một năm để tìm hiểu, thu thập tài liệu về vị anh hùng Lam Sơn, Nguyễn Trãi về nước vào năm 1422-1423

XXXXVII) Kết từ hai Loạt bài:

Nguyễn Trãi ở bên Tàu, về nước vào năm 1422-1423.

Tình hình quân dân sự ở Lỗi Giang, không cho phép người ta , nhất là một văn nhân, đến Lỗi Giang trước đại thắng Sách Khôi (1-1423).

Vua Lê Thái Tổ lập Hành dinh Lỗi Giang, khi bắt đầu việc ‘tạm hòa’ với giặc, vào năm 1423 và Nguyễn Trãi đến đầu quân năm 1423 , ở Lỗi giang (vào khoảng tháng 4, đầu tháng 5 và trước ngày mùng 6 tháng 5 năm Quí Mão (1423)).

* Lê Anh Chí *.

_____________

Sách tham khảo

Đại Việt Sử Ký Toàn Thư, Sử quan đời Trần và Lê (bị sửa đổi bởi nhà Mạc, nhà Trịnh)

Đại Việt Thông Sử, Lê Quí Đôn

Lam Sơn Thực Lục, Nguyễn Trãi viết theo lời kể của vua Lê Thái Tổ (bị sửa đổi)

Bình Ngô Đại Cáo, vua Lê Thái Tổ

Việt Giám Thông Khảo Tổng Luận, Lê Tung

Việt sử Tiêu án, Ngô Thì Sĩ

Dư Địa Chí, Nguyễn Trãi (bị sửa đổi)

Đại Việt Sử Lựơc, tác giả khuyết danh (thời Trần Phế Đế)

Khâm Định Việt Sử Thông Giám Cương Mục, sử quan triều Nguyễn