Nguyễn Trãi là Việt Kiều lưu vong bên Tàu (1408-1422)

( Hoàng Phúc cứu mạng được Nguyễn Trãi, nhưng phải giải Nguyễn Trãi về Tàu )

( Có Bằng chứng rằng Nguyễn Trãi ở trại tị nạn ở Nam Kinh )

( Cũng như Nguyễn Trãi , Trần Nguyên Hãn có thể ở bên Tàu trong khoảng thời gian này )

Lê Anh Chí

__________________________________________

Dàn Bài :

I) Hoàng Phúc cứu mạng được Nguyễn Trãi, nhưng phải giải Nguyễn Trãi về Tàu

II) Nguyễn Trãi được vua Minh tha, như phần lớn quan nhà Hồ

III) Thời gian đầu, Nguyễn Trãi ở trại tị nạn ở Nam Kinh. Bằng chứng

IV) Nguyễn Trãi từ biệt cha ở Nam Kinh, chớ chẳng phải Nam Quan

V) Chữ ‘đất khách’ trong thơ Nguyễn Trãi

VI) Nguyễn Trãi có nhiều bài thơ vịnh phong cảnh Tàu

VII) Một điều kiện để Nguyễn Trãi về nước : Nguyễn Phi Khanh tạ thế

VIII) Nguyễn Trãi về nước năm 1421/1422/1423 sau đại thắng Thi Lang, . . . đại thắng Sách Khôi của Vua Lê Thái Tổ.

IX) Cũng như Nguyễn Trãi , Trần Nguyên Hãn có thể ở bên Tàu trong khoảng thời gian này (để tránh sự truy sát của nhà Hậu Trần)

__________________________________________

NT = ông Nguyễn Trãi

TNH = ông Trần Nguyên Hãn

ĐVSKTT = Đại Việt Sử Ký Toàn Thư

I) Hoàng Phúc cứu mạng được Nguyễn Trãi, nhưng phải giải Nguyễn Trãi về Tàu

Năm 1407, nhà Hồ thất trận thảm thương, vua quan nhà Hồ hầu hết đều bị bắt.

Nguyễn Trãi không bị bắt, nhưng rồi phải ra đầu thú, để cứu mạng cha là Nguyễn Phi Khanh.

Trương Phụ định giết NT, nhưng Hoàng Phúc cứu mạng được NT (Tương truyền , Hoàng Phúc nhìn thấy tướng NT có vẻ tốt đẹp sao đó, nên muốn cứu mạng).

Sau đó, sách sử nước ta thường cho rằng NT bị giam lỏng ở Đông Quan. ‘Sự kiện’ này có vẻ rất vô lý :

_tại sao NT bị giam lỏng mà không bị giam thiệt ?

_tại sao chỉ một mình NT bị giam lỏng, trong khi mọi người của vua quan nhà Hồ bị giải về Kim Lăng ?

Thật vô lý !

Sự thực thì Hoàng Phúc cứu mạng được Nguyễn Trãi, nhưng phải giải Nguyễn Trãi về Tàu _vì đó là lịnh vua, nhất là người quyết định là Trương Phụ.

II) Nguyễn Trãi được vua Minh tha, như phần lớn quan nhà Hồ

Về đến kinh đô nhà Minh, Nguyễn Trãi được vua Minh tha, như phần lớn các quan nhà Hồ. Tuy nhiên ở giai đoạn đầu, mỗi người bị chỉ định chỗ định cư, và không hoàn toàn tự do, phải ở trong những trại tị nạn, chẳng hạn

(Khi giặc Minh thôn tính nước ta năm 1407, có bắt rất nhiều người dân Việt giải về Tàu. Trong giai đoạn đầu họ tất không có nhà để ở, chỉ ở trong trại, trại tị nạn, căng lều mà ở.)

III) Thời gian đầu, Nguyễn Trãi ở trại tị nạn ở Nam Kinh. Bằng chứng

Có Bằng chứng rằng thời gian đầu, Nguyễn Trãi ở trại tị nạn ở Nam Kinh.

Bằng chứng đó là bài thơ rất nổi tiếng của NT :

Góc thành Nam, lều một căn,
No nước uống, thiếu cơm ăn.
Con đòi trốn, dường ai quyến,
Bà ngựa gầy, thiếu kẻ chăn.
Ao bởi hẹp hòi khôn thả cá,
Nhà quen thú thứa ngại nuôi vằn
Triều quan chẳng phải, ẩn chẳng phải,
Góc thành Nam, lều một căn.

Phân tích bài thơ:

1) Câu ‘‘Góc thành Nam, lều một căn’’ :

‘‘Góc thành Nam’’:

Nam đây là Nam Kinh. Văn học sử ta thừơng cho là địa điểm NT làm bài thơ là Đông quan: không đúng, nếu là Đông quan, thì câu thơ phải là ‘‘Góc thành Đông’’ chứ !

2) ‘‘lều một căn’’ : chữ ‘lều’ cho thấylà NT đang ở trại tị nạn Và đây là cách duy nhất để giải thích chữ ‘lều’ này ; vì Đại Việt ta và Tàu có bao giờ ở ‘lều’ đâu !

3) những câu saụ từ câu 2 đến 6) nói đời sống chật vậtở trại tị nạn

4) ‘‘Triều quan chẳng phải, ẩn chẳng phải’’

_Triều quan chẳng phải :

nếu ra làm quan cho nhà Minh thì không nên (NT đậu tiến sĩ, nên bị dụ ra làm quan như Hồ Nguyên Trừng có tài nên vua Minh phong quan

_ẩn chẳng phải

lúc đó NT còn trẻ, nên khó lòng cho rằng ‘‘ẩn’’ là phải

_câu này cho thấy là NT có một sự chọn lựa. Còn nếu bị giam ở Đông quan thì đâu có chọn lựa, đâu thể ‘‘ẩn’’ ? Câu này cho thấy rằng NT đã được tha, chớ không bị giam.

IV) Nguyễn Trãi từ biệt cha ở Nam Kinh, chớ chẳng phải Nam Quan

Nguyễn Trãi được vua Minh tha, như phần lớn các quan nhà Hồ. Còn cha NT, là Nguyễn Phi Khanh thì sao ?

Ta có thể đoán rằng :

1) Nguyễn Phi Khanh như phần lớn các quan nhà Hồ, được tha, được định cư bên Tàu

2) Nguyễn Phi Khanh bị đi đầy, theo Hồ Quí Ly xuống Quảng tây , chẳng hạn

Trong cả hai trường hợp, ít nhất trong giai đoạn đầu (5 năm ?), vua Minh không cho hai cha con ở cùng chỗ, e rằng hai người, làm quan lớn cho nhà Hồ, có thể rù rì, tính chuyện làm loạn. Vả lại, không cho hai cha con ở cùng chỗ, là một cách để khống chế NT, Nguyễn Trãi không biết cha yên ấm ra sao, tất không dám vọng động.

Thế là tập đoàn vua quan nhà Hồ đi về phương Nam, đến Nam Kinh thì NT phải dừng lại. Quyến luyến cha, NT dùng dằng không muốn ở lại ; do đó , mới có cảnh biệt ly ướt át, mà sử sách ta bảo là ở Nam Quan.

NT từ biệt cha ở Nam Kinh, Nam Kinh chớ chẳng phải Nam Quan

V) Chữ ‘đất khách’ trong thơ Nguyễn Trãi

NT còn để lại rất nhiều thơ.

Chữ ‘đất khách’ (‘Khách lý’) hiện diện nhiều lần trong thơ Nguyễn Trãi

Đây là một bằng chứng rằng NT là Việt Kiều lưu vong bên Tàu.

VI) Nguyễn Trãi có nhiều bài thơ vịnh phong cảnh Tàu

Thơ chữ Hán của Nguyễn Trãi có nhiều bài thơ vịnh phong cảnh Tàu.

Sau một thời gian bị bắt buộc phải ở Nam Kinh, NT được tự do, có thể ngao du sơn thủy.

NT có điều kiện để đi du lịch không ? _Chắc là có :

_khi được tha, NT được trả lại một số tiền NT đã mang theo từ Đại Việt ; NT làm quan lớn 7 năm, nên cũng có chút tiền

_cuộc sống trại tị nạn dần dần dễ chịu, vì NT đỗ tiến sĩ, dân Giao Chỉ có kiện cáo gì tất nhờ đến tài văn chương của ông

_khi cuộc sống bắt đầu được ổn định, nhiều người dân Giao Chỉ tất nhờ NT dạy chữ cho con cái họ

VII) Một điều kiện để Nguyễn Trãi về nước : Nguyễn Phi Khanh tạ thế

Nguyễn Trãi là Việt Kiều lưu vong bên Tàu và NT đã về nước, có mặt trong quân Lam Sơn, vào năm 1423. Nguyễn Trãi về nước khi nào ?

Có một điều kiện để Nguyễn Trãi về nước : Nguyễn Phi Khanh tạ thế ; khi cha NT còn sống, Nguyễn Trãi tất không thể để cha mình ở lại bên Tàu mà ra đi.

NPK (Nguyễn Phi Khanh) năm 1408 bao nhiêu tuổi ?, ta không biết năm sinh của NPK , nhưng biết ông đậu Tiến sĩ năm 1374. Vì lẽ trung bình người ta đậu Tiến sĩ năm 30 tuổi, ta có thể đoán rằng vào năm 1408, Nguyễn Phi Khanh vào khoảng 64 tuổi . Tạm cho rằng NPK có thể sống được 75 năm, ta đoán rằng Nguyễn Phi Khanh chết vào năm 1419 hoặc trước đó.

Do đó, Nguyễn Trãi có thể chuẩn bị việc về nước vào năm 1420.

VIII) Nguyễn Trãi về nước năm 1421/1422/1423 sau đại thắng Thi Lang, . . . đại thắng Sách Khôi của Vua Lê Thái Tổ.

Có một điều kiện khác để Nguyễn Trãi về nước : về nước để làm gì ? Bởi lẽ nếu về để sống dưới ách đô hộ của Tàu, thì sống bên Tàu sướng hơn.

Vừa may, vào cuối năm 1420 có trận đại thắng Thi Lang của Vua Lê Thái Tổ. Trận đại thắng này Lý Bân, Trần Trí, vì sợ tội nên giấu Minh Triều, nhưng dân Giao Chỉ ta bên Tàu thì biết. Thế là mọi người háo hức tìm hiểu thêm về vị anh hùng Bình Định Vương, làm thế nào người đó lại có thể thắng được hơn 10 vạn quân Minh ?

Ta có thể nói rằng Nguyễn Trãi về nước sớm nhất là vào năm 1421 sau đại thắng Thi Lang của Vua Lê Thái Tổ.

Nguyễn Trãi cũng có thể về nước năm 1422/1423 sau đại thắng (hai lần) quân Trần Trí năm 1421 và đại thắng Sách Khôi (tháng 1-1423) của Vua Lê Thái Tổ.

Nếu Nguyễn Trãi về nước năm 1421/1422 thì cũng chẳng thể vào Lỗi Giang vì lẽ ở nơi đó chiến tranh liên miên, vả lại từ Ninh Bình không có đường vào (quân Minh tất kiểm soát những con đường từ Ninh Bình đến Lỗi Giang). Mãi đến năm 1423, sau đại thắng Sách Khôi của Vua Lê Thái Tổ, vua ta mở được một thông lộ ra Ninh Bình (vì Sách Khôi gần biên giới Ninh Bình ), NT mới có thể vào yết kiến Vua Lê Thái Tổ.

IX) Cũng như Nguyễn Trãi , Trần Nguyên Hãn có thể ở bên Tàu trong khoảng thời gian này (để tránh sự truy sát của nhà Hậu Trần)

Cuối năm Đinh Hợi (1407), vào tháng 1-1408, Trần Thúc Dao (con Trần nguyên Đán) ,làm quan cho giặc Minh, bị Giản Định Đế nhà Hậu Trần giết. Giản Định Đế cũng giết 500 thủ hạ của TTDao.

Một lúc giết hơn 500 người, một người đa sát và tàn nhẫn như Giản Định Đế tất nhiên áp dụng phương pháp ‘nhổ cỏ nhổ tận gốc’ và ra lịnh truy sát dòng dõi Trần nguyên Đán

Để tránh sự truy sát của nhà Hậu Trần, TNH lúc đó có hai giải pháp:

1_ làm quan cho giặc Minh

2_ trốn sang Tàu

Vì giải pháp 2 an toàn hơn, ta có thể đóan rằng Trần Nguyên Hãn có thể ở bên Tàu trong khoảng thời gian 1408-1422 này, như Nguyễn Trãi

*

*

* Lê Anh Chí *.

_____________

Sách tham khảo

Đại Việt Sử Ký Toàn Thư, Sử quan đời Trần và Lê Trịnh

Đại Việt Thông Sử, Lê Quí Đôn

Lam Sơn Thực Lục, Nguyễn Trãi viết theo lời kể của vua Lê Thái Tổ (bị sửa đổi)

Khâm Định Việt Sử Thông Giám Cương Mục, sử quan triều Nguyễn

Hoàng Lê nhất thống chí , Ngô gia văn phái

Lịch triều hiến chương loại chí, Phan Huy Chú

Việt Nam Sử Lược, Trần Trọng Kim

Đông Châu Liệt Quốc

Hán Sở Tranh Hùng

Sử Ký , Tư Mã Thiên

Tam Quốc Chí Diễn Nghĩa, La Quán Trung, dịch giả Tử Vi Lang

Các nhà khoa bảng Việt nam, chủ biên Ngô Đức Thọ

Việt Nam Văn Học Sử Yếu, Dương Quảng Hàm

Tôn Tử Binh Pháp, Tôn Tử

Ngô Tử Binh Pháp, Ngô Khởi

Thái Công Binh Pháp

*

*

Trang Nhà Lê Anh Chí

-----------------------------------------------

* Trang Chính * Việt Sử, Văn Học * Thơ *

-----------------------------------------------------------

* Mục Lục * Bài mới LêAnhChí * Bài mới Kiến Tánh *

-----------------------------------------------------------

* Nối kết Phật Pháp * Lê Gia * Nối kết Văn Học *

-------------------------------------------------------