Nguyễn Trãi là Việt Kiều lưu vong bên Tàu (1408-1422) 2

( Những nơi Nguyễn Trãi đã đến , ở Trung Hoa: Nam Kinh, Thái Thạch, Tầm Châu, Bình Nam, Ngô Châu, Quảng Tây, Thiều Châu, Giang Tây . . . )

Lê Anh Chí

__________________________________________

Dàn Bài :

Dẫn nhập : Hoàng Phúc cứu mạng được Nguyễn Trãi, nhưng phải giải Nguyễn Trãi về Tàu

I) Nam Kinh

II) Thái Thạch, An Huy

III) Tầm Châu, Quảng Tây

IV) Bình Nam, Quảng Tây

V) Ngô Châu, Quảng Tây

VI) Thiều Châu , Quảng Đông

( Còn tiếp )

__________________________________________

NT = ông Nguyễn Trãi

TNH = ông Trần Nguyên Hãn

ĐVSKTT = Đại Việt Sử Ký Toàn Thư

Dàn Bài của bài trước:

I) Hoàng Phúc cứu mạng được Nguyễn Trãi, nhưng phải giải Nguyễn Trãi về Tàu

II) Nguyễn Trãi được vua Minh tha, như phần lớn quan nhà Hồ

III) Thời gian đầu, Nguyễn Trãi ở trại tị nạn ở Nam Kinh. Bằng chứng

IV) Nguyễn Trãi từ biệt cha ở Nam Kinh, chớ chẳng phải Nam Quan

V) Chữ ‘đất khách’ trong thơ Nguyễn Trãi

VI) Nguyễn Trãi có nhiều bài thơ vịnh phong cảnh Tàu

VII) Một điều kiện để Nguyễn Trãi về nước : Nguyễn Phi Khanh tạ thế

VIII) Nguyễn Trãi về nước năm 1421/1422/1423 sau đại thắng Thi Lang, . . . đại thắng Sách Khôi của Vua Lê Thái Tổ.

IX) Cũng như Nguyễn Trãi , Trần Nguyên Hãn có thể ở bên Tàu trong khoảng thời gian này (để tránh sự truy sát của nhà Hậu Trần)

Dẫn nhập : Hoàng Phúc cứu mạng được Nguyễn Trãi, nhưng phải giải Nguyễn Trãi về Tàu

Trương Phụ định giết NT, Hoàng Phúc cứu mạng được Nguyễn Trãi, nhưng phải giải Nguyễn Trãi về Tàu

Xem phần:

I) Hoàng Phúc cứu mạng được Nguyễn Trãi, nhưng phải giải Nguyễn Trãi về Tàu

II) Nguyễn Trãi được vua Minh tha, như phần lớn quan nhà Hồ

của bài trước:

Nguyễn Trãi là Việt Kiều lưu vong bên Tàu (1408-1422)

I) Nam Kinh

Xem phần:

III) Thời gian đầu, Nguyễn Trãi ở trại tị nạn ở Nam Kinh. Bằng chứng

của bài trước:

Nguyễn Trãi là Việt Kiều lưu vong bên Tàu (1408-1422)

( Bằng chứng đó là bài thơ rất nổi tiếng của NT, mà câu đầu là:

Góc thành Nam, lều một căn,

‘thành Nam’ là Nam Kinh )

II) Thái Thạch, An Huy

Thái Thạch hoài cổ

Thơ Nguyễn Trãi

Thái Thạch tằng văn Lý trích tiên
Kỵ kình phi khứ dĩ đa niên
Thử giang nhược biển vi xuân tửu
Chỉ khủng ba tâm thượng túy miên.

(Lê Cao Phan dịch:)

Từng nghe Lý Bạch là tiên đọa
Cưỡi cá kình bay, chuyện tích xưa
Ví thử nước sông thành rượu cả
Dưới dòng e mãi lặn say sưa.

Chú Thích :

Thái Thạch: một con sông tại tỉnh An Huy, Trung Quốc. Tương truyền nhà thơ Lý Bạch (Lý Thái Bạch) đi thuyền uống rượu say, nhảy xuống sông định bắt lấy mặt trăng nên chết đuối tại sông này. Nơi đây có xây một cái đài gọi là Tróc Nguyệt Đài (đài bắt trăng).

Lý Bạch tự cho mình là Hải thượng kỵ kình (khách cưỡi cá kình trên biển).

Người ta bảo Lý Bạch là thiên tiên bị đày xuống trần gian (Lý Trích Tiên).

Nhận xét :

Tựa đề ‘‘Thái Thạch hoài cổ’’ cho thấy là tác giả Nguyễn Trãi đã đến sông Thái Thạch. Nếu không thì nhan đề phải là ‘Lý Trích tiên’ chẳng hạn.

Ngoài ra, đâu mấy người biết rằng Lý Bạch nhảy xuống sông định bắt lấy mặt trăng nên chết đuối tại sông này ?

III) Tầm Châu, Quảng Tây

Tầm Châu

Thơ Nguyễn Trãi

Tầm Châu thành hạ cổ bề thanh
Khách lộ hoàn yêm sổ nguyệt trình
Khê động hữu manh sơn bát vạn
Thú lâu xuy giốc nguyệt tam canh
Ngạn hoàng sắt sắt bi phong khởi
Giang thủy du du lữ mộng thanh
Lão ngã thế đồ gian hiểm thục
Trung tiêu bất mị độc thương tình.

(Lê Cao Phan dịch:)

Tiếng trống Tầm Châu dội khắp thành
Dừng đây mấy tháng dọc hành trình
Động khe chen chúc dân hàng vạn
–c gác vang rền, trăng mấy canh
Rặng trúc gió luồn nghe ảo não
Dòng sông khách cảm thấm mông mênh
Đường đời ta đã thừa gian khó
Thao thức đêm thâu, xót một mình

Chú Thích :

Tầm Châu là một châu quận ở tỉnh Quảng Tây (Trung Hoa) nay là huyện Quế Bình. Xưa có lần lấy tên con sông Tầm Giang đặt cho quận, gọi là quận Tầm Giang

Nhận xét :

‘‘ Dừng đây mấy tháng dọc hành trình’’ : câu này thật rõ ràng, Nguyễn Trãi có ghé Tầm Châu.

IV) Bình Nam, Quảng Tây

Bình Nam dạ bạc

Thơ Nguyễn Trãi

Phiếm phầm cao chiếm vãn phong khinh
Mộ túc Bình Nam cổ huyện thành
Đăng ảnh chiếu nhân hòa nguyệt ảnh
Thụ thanh xao mộng tính than thanh
Hồ sơn hữu ước vi sơ chí
Tuế nguyệt như lưu mạn thử sinh
Dạ bán thú lâu xuy họa giác
Khách trung thê sảng bất thăng tình.

(Lê Cao Phan dịch:)

Buồm lộng chiều hôm ngọn gió êm
Bình Nam huyện cũ ghé qua đêm
Trăng đèn bàng bạc chung luồng sáng
Cây suối rì rào động giấc chiêm
Trót nguyện non sông đành bội bạc
Tiếc đời năm tháng phí triền miên
Giữa đêm tiếng ốc vang chòi gác
Dạ khách buồn đau lắm nỗi niềm

Chú Thích :

Bình Nam: một huyện ngày xưa thuộc phủ Tầm Châu trên sông Tầm Giang (Quảng Tây, Trung Hoa)

Nhận xét :

‘‘Bình Nam huyện cũ ghé qua đêm’’ : Nguyễn Trãi có ghé Bình Nam

V) Ngô Châu, Quảng Tây

Ngô Châu

Thơ Nguyễn Trãi

Lộ nhập Thanh Ngô cảnh cánh gia
Ngạn biên dương liễu thốc nhân gia
Cửu Nghi tích thúy phong như ngọc
Nhị Quảng phân lưu thủy nhược xoa
Lâm Quán không văn phi bạch hạc
Tiên nhân bất kiến tụ thanh xà
Hỏa sơn băng tỉnh chân kỳ sự
Cựu tục tương truyền khủng diệc soa

(Lê Cao Phan dịch:)

Cùng đến Ngô Châu cảnh đẹp thêm
Bờ đường rợp xóm lá buông rèm
Cửu Nghi màu ngọc tô triền núi
Lưỡng Quảng dòng sông tác mỗi bên
Hạc trắng nghe từng qua Quán Ngọc
Rắn xanh nào thấy tụ cây tiên?
Giếng băng, núi lửa, kỳ quan đấy
Cổ tục e truyền sai cũng nên.

Chú Thích :

Ngô Châu : một phủ ở Quảng Tây

Cửu Nghi : Dãy núi gồm chín ngọn tại huyện Ninh Viễn, tỉnh Hồ Nam

Nhận xét :

‘‘Lộ nhập Thanh Ngô cảnh cánh gia’’ : ‘Lộ nhập’ chỉ rằng tác giả có thân đến Thanh Ngô.

VI) Thiều Châu , Quảng Đông

Thiều Châu Văn Hiến miếu

Thơ Nguyễn Trãi

Phản trạng đương niên biện Yết nhi
Chí minh tiên kiến nhược thi quy
Tế thời nho thuật sinh bình hữu
Gián chúa trung ngôn tử hậu tri
Vạn cổ bất ma Kim giám lục
Thiên niên do hưởng Khúc giang từ
Cao phong truy tướng hồn như tạc
Thủ phất thanh đài nhận thạch bi

(Lê Cao Phan dịch:)

Ngài từng tố giác mưu An Lộc
Thấy trước như xem cỏ, bói rùa
Giúp đời vốn thuật nhà nho đấy
Thấu rõ lời trung, đời đã qua!
Gương vàng muôn thuở còn lưu mãi
Chiêm bái đền thiêng chốn Khúc Giang
Cao thay, phong độ còn như mới
Phủi lớp rêu mờ, bia hiển dương.

Chú Thích :

Thiều Châu thuộc tỉnh Quảng Đông

Yết : Tên gọi một chủng tộc mà người Tàu cho là man rợ. Tác giả đề cập đến việc An Lộc Sơn phản loạn đời vua Đường Huyền Tôn (An Lộc Sơn bị mệnh danh là rợ Phiên, rợ Yết). Tể tướng Trương Cửu Linh, tên thụy là Văn Hiến, khuyên vua giết An Lộc Sơn nhưng vua không nghe, về sau An Lộc Sơn làm phản thật sự. Miếu Văn Hiến thờ vị tể tướng này, ở phía Nam huyện thành Khúc Giang.

Kim giám lục : Cuốn "Thiên thu kim giám lục" do Trương Cửu Linh tặng Đường Huyền Tôn làm quà sinh nhật, nói về lẽ hưng vong của các chính thể chế độ qua các thời đại.

Nhận xét :

Phải có đếnThiều Châu , mới có thể biết rằng có miếu Tể tướng Trương Cửu Linh, và miếu tên là Văn Hiến

( Còn tiếp )

*

*

* Lê Anh Chí *.

_____________

Sách tham khảo

Đại Việt Sử Ký Toàn Thư, Sử quan đời Trần và Lê Trịnh

Đại Việt Thông Sử, Lê Quí Đôn

Lam Sơn Thực Lục, Nguyễn Trãi viết theo lời kể của vua Lê Thái Tổ (bị sửa đổi)

Khâm Định Việt Sử Thông Giám Cương Mục, sử quan triều Nguyễn

Hoàng Lê nhất thống chí , Ngô gia văn phái

Lịch triều hiến chương loại chí, Phan Huy Chú

Việt Nam Sử Lược, Trần Trọng Kim

Đông Châu Liệt Quốc

Hán Sở Tranh Hùng

Sử Ký , Tư Mã Thiên

Tam Quốc Chí Diễn Nghĩa, La Quán Trung, dịch giả Tử Vi Lang

Các nhà khoa bảng Việt nam, Ngô Đức Thọ (chủ biên), Nguyễn Thúy Nga, Nguyễn Hữu Mùi

Nguyễn Trãi Toàn Tập, Mai Quốc Liên, Nguyễn Quảng Tuân, Nguyễn Khuê, Kiều Thu Hoạch

Trang Nhà http://www.thivien.net/

Việt Nam Văn Học Sử Yếu, Dương Quảng Hàm

Tôn Tử Binh Pháp, Tôn Tử

Ngô Tử Binh Pháp, Ngô Khởi

Thái Công Binh Pháp

*

*

Trang Nhà Lê Anh Chí

-----------------------------------------------

* Trang Chính * Việt Sử, Văn Học * Thơ *

-----------------------------------------------------------

* Mục Lục * Bài mới LêAnhChí * Bài mới Kiến Tánh *

-----------------------------------------------------------

* Nối kết Phật Pháp * Lê Gia * Nối kết Văn Học * Bài Xưa *

------------------------------------------------------------------