Nguyễn Trãi là Việt Kiều lưu vong bên Tàu (1408-1422) 3

( Nguyễn Trãi đã đến: Nam Kinh, Thái Thạch, Bình Nam, Quảng Tây, Quảng Đông, Giang Tây, Thiểm Tây, Đại Lĩnh, Tĩnh An . . . )

Lê Anh Chí

__________________________________________

Dàn Bài :

VII) Giang Tây

VIII) Lam Quan, Thiểm Tây

IX) Chùa Nam Hoa, Quảng Đông

X) Đại Lĩnh

XI) Tĩnh An , Giang Tây

XII) Nguyễn Trãi ở Trung Hoa tối thiểu 10 năm: bài thơ Thanh Minh

__________________________________________

NT = ông Nguyễn Trãi

TNH = ông Trần Nguyên Hãn

ĐVSKTT = Đại Việt Sử Ký Toàn Thư

Dàn Bài của bài trước:

Bài 1:

I) Hoàng Phúc cứu mạng được Nguyễn Trãi, nhưng phải giải Nguyễn Trãi về Tàu

II) Nguyễn Trãi được vua Minh tha, như phần lớn quan nhà Hồ

III) Thời gian đầu, Nguyễn Trãi ở trại tị nạn ở Nam Kinh. Bằng chứng

IV) Nguyễn Trãi từ biệt cha ở Nam Kinh, chớ chẳng phải Nam Quan

V) Chữ ‘đất khách’ trong thơ Nguyễn Trãi

VI) Nguyễn Trãi có nhiều bài thơ vịnh phong cảnh Tàu

VII) Một điều kiện để Nguyễn Trãi về nước : Nguyễn Phi Khanh tạ thế

VIII) Nguyễn Trãi về nước năm 1421/1422/1423 sau đại thắng Thi Lang, . . . đại thắng Sách Khôi của Vua Lê Thái Tổ.

IX) Cũng như Nguyễn Trãi , Trần Nguyên Hãn có thể ở bên Tàu trong khoảng thời gian này (để tránh sự truy sát của nhà Hậu Trần)

Bài 2:

Dẫn nhập : Hoàng Phúc cứu mạng được Nguyễn Trãi, nhưng phải giải Nguyễn Trãi về Tàu

I) Nam Kinh

II) Thái Thạch, An Huy

III) Tầm Châu, Quảng Tây

IV) Bình Nam, Quảng Tây

V) Ngô Châu, Quảng Tây

VI) Thiều Châu , Quảng Đông

VII) Giang Tây

Giang Tây

Thơ Nguyễn Trãi

Tự cổ Hồng Đô xưng thắng địa
Kim triêu khách lý tạm tương qua
Yên thu Nam Phố tình quang hảo
Nhật lạc Tây Sơn mộ cảnh gia (giai)
Cáo kiết thành phong liên tục bạc
Từ chương hữu học trúng khoa đa
Tinh Dương thiết trụ kim do tại
Bi khắc thiên niên tiển dĩ hoa.

(Lê Cao Phan dịch :)

Hồng Đô thắng cảnh tiếng từ xưa
Trên chuyến đi, rày tạm ghé qua
Nam Phố khói un, trời sáng đẹp
Tây Sơn chiều xuống, phút nên thơ
Thói lề kiện cáo, dân phong kém
Đỗ đạt văn khoa, sĩ chí thừa
Trụ sắt Tinh Dương còn mãi đấy
Nghìn năm bia phủ lớp rêu mờ

Chú Thích :

Giang Tây: một tỉnh ở Trung Hoa, phía nam sông Trường Giang, nổi tiếng về khoáng sản, tỉnh lỵ là Nam Xương, cũng gọi là Hồng Đô. Giang Tây cũng nổi tiếng về đồ sứ

Nam Phố : Tên một bến thuyền phía nam huyện Nam Xương

Tinh Dương thiết trụ :Trụ sắt của Hứa Tinh Dương, một nhân vật đời nhà Tần. Ông dựng lên trụ sắt bên trong cửa Quảng Nhuận tại Nam Xương, (tương truyền là) để trừ khử các loài rắn, thuồng luồng .

Nhận xét :

‘‘Trên chuyến đi, rày tạm ghé qua’’: Nguyễn Trãi nói ông là kẻ lữ hành, đi qua nơi này

VIII) Lam Quan, Thiểm Tây

Lam Quan hoài cổ

Thơ Nguyễn Trãi

Hành tận thiên sơn dữ vạn sơn
Sóc phong suy khởi mãn Lam Quan
Quân vương tằng thử tư trung gián
Chướng hải diêu quan thất mã hoàn

(Lê Cao Phan dịch:)

Nghìn non vạn núi, vượt muôn trùng
Gió bắc trùm quan ải lạnh lùng
Thuở ấy lời trung vua hiểu thấu
Thì đâu tủi bóng ngựa về không?

Chú Thích :

Lam Quan = tên một cửa ải ở Thiểm Tây. Lưu Bang từng thắng quân Tần ở đây

IX) Chùa Nam Hoa, Quảng Đông

Du Nam Hoa tự

Thơ Nguyễn Trãi

Thần tích phi lai kỷ bách xuân
Bảo Lâm hương hỏa khế tiền nhân.
Hàng long phục hổ cơ hà diệu;
Vô thụ phi đài ngữ nhược tân.
Điện tắt khởi lâu tàng Phật bát;
Kham trung di tích thuế chân thân.
Môn tiền nhất phái Tào Khê thủy
Tẩy tận nhân gian kiếp kiếp trần.

(Lê Cao Phan dịch:)

Bao thế kỷ gậy thần đáp xuống
Bảo Lâm thờ phượng đúng nguyên nhân
Trị rồng cọp giỏi như thần
Bồ đề, gương sáng chẳng cần, cũng linh
Phật bát quý thờ bên chính điện
Trong am còn dấu hiệu hóa thân
Tào Khê trước cổng chảy gần
Nước trong tẩy sạch ô trần thế gian

Chú Thích :

Du Nam Hoa tự = chơi chùa Nam Hoa, Quảng Đông

Chùa Nam Hoa = nơi tọa lạc của Lục Tổ Huệ Năng, Tổ thứ sáu Thiền-tông Trung Hoa

Bài này có nhiều điển tích Thiền-tông

Nhận xét :

Du Nam Hoa tự = chơi chùa Nam Hoa. Tựa đề này nói rõ Nguyễn Trãi là du khách

X) Đại Lĩnh

Quá lĩnh

Thơ Nguyễn Trãi

Tiền cương nhật lạc mã hôi đồi
Hành tận Mai quan bất kiến mai
Giáp đạo thiên tùng xanh Hán lập
Duyên vân nhất lộ phách sơn khai
Trường An nhật cận liêu thư mục
Cố quốc thiên diêu trọng cảm hoài
Đường tướng nhất tùng thông thử đạo
Bách tri kim kỷ bách niên lai

(Lê Cao Phan dịch:)

Lên đèo ngựa nhọc buổi hoàng hôn
Danh gọi Mai quan, mai chẳng còn
Vươn ngọn, nghìn tùng lên giải hán
Vờn mây, một lộ xẻ sườn non
Trường An gần đến, thư tầm mắt
Cố quốc vời xa, nặng cõi hồn
Công lớn tướng Đường xưa mở lối
Qua bao thế kỷ dấu lưu tồn

Chú Thích :

Lĩnh = đỉnh núi. Câu 2 và 7 hàm ý rằng đây là núi Đại Dũ (Dũ Lĩnh) , phía bắc Nam Hùng, Quảng Đông . Đời Đường, Trương Cửu Linh mở đường trồng mai trên núi, nên còn gọi là Mai Lĩnh

Mai Quan : đời Tống có ải trên Mai Lĩnh, gọi là Mai Quan

Nhận xét :

Bài này có tựa đề nói lên rằng tác giả có qua núi Đại Dũ.

XI) Tĩnh An , Giang Tây

Tĩnh An vãn lập

Thơ Nguyễn Trãi

Trường thiên mạc mạc thủy du du
Hoàng lạc sơn hà thuộc mộ thu
Tiện sát hoa biên song bạch điểu
Nhân gian luỵ bất đáo thương châu

(Lê Cao Phan dịch:)

Bát ngát mênh mông trời lẫn nước
Lá vàng rơi báo hiệu tàn thu
Chim trắng bên hoa, nhìn những mến
Nơi xa này, tục luỵ còn ư?

Chú Thích :

Tĩnh An = một huyện ở Giang Tây

Tĩnh An vãn lập= buổi chiều đứng ở Tĩnh An

Nhận xét :

Bài này chỉ có tựa đề là nói lên nơi chốn : Tĩnh An ; và nói rằng tác giả có đứng ở Tĩnh An vào một buổi chiều

XII) Nguyễn Trãi ở Trung Hoa tối thiểu 10 năm: bài thơ Thanh Minh

Thanh Minh

Thơ Nguyễn Trãi

Nhất tòng luân lạc tha hương khứ,
Khuất chỉ thanh minh kỷ độ qua.
Thiên lý phần doanh vi bái tảo,
Thập niên thân cựu tẫn tiêu ma.
Sạ tình thiên khí mô lăng vũ,
Quá bán xuân quang tê cú hoa.
Liên bả nhất bôi hoàn tự cuỡng,
Mạc giao nhật nhật khổ tư gia

(Ngô văn Phú dịch: )

Tha hương đất khách từ lưu lạc,
Bấm đốt thanh minh đã mấy lần.
Muôn dặm mộ phần khôn viếng lễ,
Mười năm thân thích cứ vơi dần.
Mưa rào đổ tạnh, đang vào tiết,
Hoa đẹp đơm bông, quá nửa xuân.
Gượng chén tay nâng khuây khỏa chút,
Nỗi nhà nỗi khổ liệu xua tan

Nhận xét :

Nguyễn Trãi ở Trung Hoa tối thiểu 10 năm:

Muôn dặm mộ phần khôn viếng lễ,
Mười năm thân thích cứ vơi dần.

*

*

* Lê Anh Chí *.

_____________

Sách tham khảo

Đại Việt Sử Ký Toàn Thư, Sử quan đời Trần và Lê Trịnh

Đại Việt Thông Sử, Lê Quí Đôn

Lam Sơn Thực Lục, Nguyễn Trãi viết theo lời kể của vua Lê Thái Tổ (bị sửa đổi)

Khâm Định Việt Sử Thông Giám Cương Mục, sử quan triều Nguyễn

Hoàng Lê nhất thống chí , Ngô gia văn phái

Lịch triều hiến chương loại chí, Phan Huy Chú

Việt Nam Sử Lược, Trần Trọng Kim

Đông Châu Liệt Quốc

Hán Sở Tranh Hùng

Sử Ký , Tư Mã Thiên

Tam Quốc Chí Diễn Nghĩa, La Quán Trung, dịch giả Tử Vi Lang

Các nhà khoa bảng Việt nam, Ngô Đức Thọ (chủ biên), Nguyễn Thúy Nga, Nguyễn Hữu Mùi

Việt Nam Văn Học Sử Yếu, Dương Quảng Hàm

Nguyễn Trãi Toàn Tập, Mai Quốc Liên, Nguyễn Quảng Tuân, Nguyễn Khuê, Kiều Thu Hoạch

Trang Nhà http://www.thivien.net/

Tôn Tử Binh Pháp, Tôn Tử

Ngô Tử Binh Pháp, Ngô Khởi

Thái Công Binh Pháp

*

*

Trang Nhà Lê Anh Chí

-----------------------------------------------

* Trang Chính * Việt Sử, Văn Học * Thơ *

-----------------------------------------------------------

* Mục Lục * Bài mới LêAnhChí * Bài mới Kiến Tánh *

-----------------------------------------------------------

* Nối kết Phật Pháp * Lê Gia * Nối kết Văn Học * Bài Xưa *

------------------------------------------------------------------