Vua Lê Thái Tổ đã mở đến 4 kỳ thi tiến sĩ văn (và có lẽ cũng khoảng 4 kỳ thi tiến-sĩ võ)

Vua Lê Thái Tổ đã mở đến 4 kỳ thi tiến sĩ văn (và có lẽ cũng khoảng 4 kỳ thi tiến-sĩ võ)

Lê Anh Chí

__________________________________________

Dàn Bài :

Dẫn nhập : Đại Việt Sử Ký Toàn Thư là quốc sử của nhà Trịnh, chẳng phải của nhà Lê

Dẫn nhập 2: Triều Vua Lê Thái Tổ , Vua Lê Thái Tông là thời Nghiêu Thuấn

I) Vua Lê Thái Tổ mở 4 kỳ thi tiến-sĩ văn

II) Mục đích của khoa cử, theo thánh vương hiền triết

A) Kỳ thi Bình Định 9 (1426)

III) Đào Công Soạn

1) Lược sử

2) tiến sĩ khôi nguyên đầu tiên của nhà Lê

3) nhà ngoại giao lỗi lạc đầu tiên của nhà Lê

4) Thượng thư, Nhập nội đại hành khiển

5)Nhập thị Kinh diên

6) 4 triều vua

7) Tác phẩm

8) so sánh chức tước với Nguyễn Trãi

(Còn tiếp)

__________________________________________

LTDK = LTĐK = Đinh Khiết Đại Việt Lịch triều đăng khoa lục

CM = CMục = Khâm Định Việt Sử Thông Giám Cương Mục

CNKBVN = Các nhà khoa bảng Việt nam

TVTL = Toàn Việt thi lục của Lê Quý Đôn

NtKd = NtKinh Diên = Nhập thị Kinh Diên

ĐCS = Đào Công Soạn

VT = Vương Thông

NT = Nguyễn Trãi

TNH = Trần Nguyên Hãn

TTD = Trần Thúc Dao

Vua Lê Thái Tổ , bản chất văn võ thánh thần, đã mở đến 4 kỳ thi tiến-sĩ văn ! Sao lại có thể được vậy, trong khi vua ta chỉ ở ngôi có 6 năm và giới hạn ngắn nhất ngày xưa giữa 2 kỳ thi tiến-sĩ là 3 năm ?

Số là, niên hiệu Thuận Thiên (1428), cứ 2 năm Vua Lê Thái Tổ mở 1 kỳ thi tiến-sĩ văn ; ở ngôi có 6 năm có 3 kỳ thi tiến-sĩ. Trước đó, năm 1426, dù đang chiến tranh nóng bỏng, vua vẫn mở được 1 kỳ thi tiến-sĩ !

Đại Việt Sử Ký Toàn Thư , quốc sử của nhà Trịnh, đã giấu nhẹm 3 trong 4 kỳ thi này.

Dẫn nhập : Đại Việt Sử Ký Toàn Thư là quốc sử của nhà Trịnh, chẳng phải của nhà Lê

Nhà Mạc vu khống Vua Lê Thái Tổ và các vua Lê khác ; đặc biệt chiếu cố đến Vua Lê Thái Tổ, Vua Lê Thái Tông và vua Lê Tương Dực :

Vua Lê Thái Tông vì hai vua đầu nhà Lê rất được dân chúng yêu thương

Vua Lê Tương Dực vì vua là vị vua cuối cùng nhà Lê thật sự có quyền hành

Xem

82) Bằng chứng tỏ rõ 100% là nhà Mạc đã sửa đổi thêm bớt Đại Việt Sử Ký Toàn Thư và nhà Trịnh là đồng loã của nhà Mạc

( Đại Việt Sử Ký Toàn Thư là quốc sử của nhà Trịnh, chẳng phải của nhà Lê 3 )

83) Người đầu tiên chưởi bới Vua Lê Thái Tổ là Tống Lệnh Vọng, Lệnh Vọng làm quan cho nhà Mạc, thế mà ‘lời bàn’ của hắn được đưa vào Đại Việt Sử Ký Toàn Thư

( Sử nhà Lê chính thống trong Đại Việt Sử Ký Toàn Thư , bản in Chính Hòa (năm 1697), là bản của Nhà Mạc (Tống Lệnh Vọng) , sửa đi vài niên hiệu và vài điểm về Mạc Đăng Dung; _Quốc sử nhà Trịnh 4 )

Mục Lục ‘Đại Việt Sử Ký Toàn Thư quốc sử nhà Trịnh’

Dẫn nhập 2: Triều Vua Lê Thái Tổ và Vua Lê Thái Tông là thời Nghiêu Thuấn

Xem

89) Thời thịnh trị hoan lạc ở nước ta là triều Vua Lê Thái Tổ và Vua Lê . . . Thái Tông. Thái Tông chớ chẳng phải Thánh Tông

112) Vua Lê Thái Tông là bậc minh quân, rất nhân từ, không hề đam mê tửu sắc, ngược lại với lời vu khống của Đại Việt Sử Ký Toàn Thư, quốc sử của nhà Trịnh

I) Vua Lê Thái Tổ mở 4 kỳ thi tiến-sĩ văn

Vua Lê Thái Tổ đã mở 4 kỳ thi tiến-sĩ văn : ở ngôi 6 năm có 3 kỳ thi tiến-sĩ, trước đó, năm 1426, dù đang chiến tranh nóng bỏng, vua vẫn mở được 1 kỳ thi tiến-sĩ

a) Kỳ thi Bình Định 9 (1426)

Kỳ thi này thường được gọi là Thiên Khánh 1, theo niên hiệu Trần Cao ; viết là Bình Định 9 thì đúng hơn nhiều, bởi vì :

vua đã xưng vương , từ lúc mới khởi nghĩa, năm 1418 (Bình Định Vương)

lập Trần Cao chỉ để yên lòng Vương Thông, VT muốn đầu hàng mà sợ bị vua Minh bắt tội, nên xin vua ta lập họ Trần

Trần Cao làm vua hư vị chỉ từ tháng 11 năm Bính Ngọ (1426)

trong mọi việc với quân dân trong nước, vua vẫn nghiễm nhiên tự nhận là vua; bằng chứng là lời hiệu triệu quân nhân Tân Bình Thuận Hóa (đất cũ của nhà Hậu Trần) : tự nhận là vua, bảo các quân nhân đã uổng phí sức lực cho vua Hậu Trần

Kỳ thi này lấy đỗ tất cả là 32 người (36 người, theo CMục)

b) Kỳ thi Thuận Thiên 2 (1429)

Kỳ thi này là Kỳ thi độc nhất có ghi trong ĐVSKTT

Không rõ bao nhiêu người đỗ, theo CNKBVN, thì LTĐK chỉ ghi được tên 7 người đỗ.

c) Kỳ thi Thuận Thiên 4 (1431)

Kỳ thi này :

Không rõ bao nhiêu người đỗ, theo CNKBVN, thì LTĐK chỉ ghi được tên 5 người .

d) Kỳ thi Thuận Thiên 6 (1433)

Kỳ thi này :

Không rõ bao nhiêu người đỗ, theo CNKBVN, thì LTĐK chỉ ghi được tên 1 người .

e) Những kỳ thi này là thi tiến sĩ:

Bốn kỳ thi do Vua Lê Thái Tổ tổ chức này, là thi tiến sĩ bởi vì:

_-thí sinh có bằng cử nhân được cấp ở những triều trước :Trần , Hồ và chắc là cả triều Minh (Vua Lê Thái Tổ dùng tất cả mọi người và thời thuôc Minh, nhà Minh có tổ chức thi hương ở nước ta).

_-Những kỳ thi Thuận Thiên, ngoài những thí sinh có bằng cử nhân đã nói ở trên, còn những thí sinh được tuyển từ trường Quốc học mà vua ta đã lập

_-Những người thi đỗ, được bổ nhiệm với chức vụ dành cho nhà đại khoa (An phủ sứ, tức tri phủ sau này)

(Về đường làm quan văn, nước ta trọng dụng những người đỗ tiến sĩ: tiến sĩ thì được làm ngay tri phủ, rồi thăng dần lên đại thần, không tiến sĩ thì trầy da tróc vẩy mới lên tri phủ)

II) Mục đích của khoa cử, theo thánh vương hiền triết

Mục đích của khoa cử, theo thánh vương hiền triết, là để tuyển chọn người tài đức (Hiền, Lương, Phương, Chính) ra giúp vua trị nước, chớ chẳng phải những kẻ chỉ bay bướm về thơ, về văn.

Bởi vậy, vua bao giờ cũng ra chấm thi Đình (trừ phi khi vua còn quá nhỏ tuổi) _-vua lựa chọn người cộng sự mà

Bài văn sách thi Đình thường là luận đạo quân vương tể tướng, thế trị bình trong thiên hạ, thi Đình lại còn có khoản mục ứng đối, để vua xét đoán xem người tiến sĩ mới có năng khiếu ở chức vị nào

Với những vua đại anh hùng tài năng quán thế như Vua Lê Thái Tổ, thì kẻ được tuyển chọn hẳn là người đức độ, hiền tài

Thật vậy, Đào Công Soạn, tiến sĩ đầu tiên của nhà Lê, là nhà ngoại giao lỗi lạc, là nho thần tốt đẹp . . .

A) Kỳ thi Bình Định 9 (1426)

III) Đào Công Soạn, tiến sĩ đầu tiên của nhà Lê

1) Lược sử

tự Tân Khanh (có sách chép là Bảo Khanh), quê làng Thiện Phiến, huyện Tiên Lữ, tỉnh Hưng Yên, cao tổ của Đào Công Phạm

An phủ sứ, ngay sau khi đỗ

Hoàng môn thị lang, Tham tri chính sự.

Ba lần đi sứ Minh

Thượng thư bộ Hộ

Đại phu Viện Thẩm hình

Thượng thư bộ Lễ

Nhập nội đại hành khiển, tri tam quán sự (Nho lâm, Sùng văn và Tú lâm)

Nhập thịKinh diên

thọ 78 tuổI, mất có lẽ vào đầu đời Thánh Tông

2) tiến sĩ khôi nguyên đầu tiên của nhà Lê

ĐCS đỗ đầu trong số trúng tuyển tất cả là 32/36 người, là tiến sĩ khôi nguyên đầu tiên của nhà Lê

3) nhà ngoại giao lỗi lạc đầu tiên của nhà Lê

Lúc ấy, vào đầu Lê triều, ĐCS đảm nhận việc đối đáp với nhà Minh về vụ lập con cháu nhà Trần.

Đây chỉ là trò ngáo ộp của nhà Minh

nhà Minh chẳng hứng thú gì với việc lập con cháu nhà Trần, ngay năm 1407, chiếm được Đại Việt, họ chẳng thèm thực hành lời hứa này

vì sỉ diện quốc gia, nhà Minh cứ đem việc này ra mà hạch sách nước ta (Vương Thông được tha tội chết, vì đã xin vua ta lập con cháu nhà Trần)

nhà Minh cũng thừa biết rằng dân ta cũng hết có lòng với việc lập con cháu nhà Trần : mới đầu nhà Hậu Trần được anh hùng hào kiệt bốn phương hưởng ứng, thế rồi Giản Định Đế giết hai công thần lương đống là Đặng Tất và Nguyễn cảnh Chân, dân ta hết còn hướng về nhà Trần nữa

nhà Minh cũng thừa biết rằng Trần Nguyên Hãn là dòng dõi nhà Trần, nhưng chẳng thèm nhắc đến TNH, chỉ một mực bảo nước ta tìm dòng dõi nhà Trần

(nhà Minh cũng thừa biết rằng Trần Nguyên Hãn là dòng dõi nhà Trần, bởi vì

a)TTD làm quan cho giặc Minh

b)mật vụ của nhà Minh rất lợi hại ,nhà Minh có đầy đủ hồ sơ về TNH

c)chính vì thế , Vương Thông chỉ định Trần Nguyên Hãn cho dự hội thề Đông Quan

d)rất có thể TNH đã trốn sang Tàu, lánh nạn nhà Hậu Trần, gặp Nguyễn Trãi ở đó)

Tuy chỉ là trò ngáo ộp của nhà Minh, nhưng cũng cần phải thông qua.

4) Thượng thư, Nhập nội đại hành khiển

Các triều đại của ta , trừ triều Nguyễn, trọng võ hơn văn, nên văn nhân ngày xưa làm đến Thượng thư, Nhập nội đại hành khiển, là kể như công danh đã toại rồi vậy

5) Nhập thị Kinh diên

Nhập thị Kinh Diên là chức giảng sách cho Thái tử, riêng hai triều Lê Thái Tông và Lê Nhân Tông , thì là chức đọc/giảng sách cho vua, gọi là ‘hầu Kinh Diên’

Nhà Lê nhân tài đầy rẫy , nên gì cũng nhiều hơn triều khác : Tướng Quốc thì có đến ba, hầu Kinh Diên thì có ít nhất 6 người.

Hầu Kinh Diên cho vua Lê Thái Tông là: Nguyễn Trãi, Đào Công Soạn, Trình Thuấn Du, Lê Cảnh Xước, Bùi cầm Hổ . . . (tôi sẽ có bài viết về vụ này)

6) 4 triều vua

Ông làm quan trải 4 triều vua, ông mất có lẽ vào đầu thời Lê Thánh Tông, thọ 78 tuổi. Tôi đoán rằng ông trạc tuổI vua Lê Thái Tổ

7) Tác phẩm

Tác phẩm hiện chỉ được biết đến là ba bài thơ của ông chép trong bộ Toàn Việt thi lục của Lê Quý Đôn

8) So sánh chức tước với Nguyễn Trãi

So sánh chức vị của ông với Nguyễn Trãi, thì hai người tương đương nhau

So sánh tước vị của ông với Nguyễn Trãi, thì ông không bằng , vì Nguyễn Trãi là Hầu tước (Hầu tước chỉ phong cho công thần, có công lao trong việc khởi nghĩa, công lao NT là việc viết thư dụ hàng)

Sự nghiệp chính trị của ông : nhà ngoại giao lỗi lạc. Ta có thể nói rằng về điểm này, ông hơn Nguyễn Trãi.