Hồ Quí Ly bị bắt ở núi Thiên Cầm

Lê Anh Chí

__________________________________________

Dàn Bài :

I) Lời thề gượng gạo và gian xảo của Hồ Quí Ly

II) Nhà Trần bị diệt về tay Trần Nghệ Tông

III) Hồ Quí Ly theo vua Trần Duệ Tông đi đánh trận và khi nguy biến chẳng thèm cứu giúp vua

IV) Hồ Quí Ly giết vua Trần công thần nhà Trần

V) Hồ Quí Ly cướp ngôi vua và có khoảng một triệu quân

VI) Hồ Quí Ly ẩn náu ở thành Tây Đô

VII) Hồ Quí Ly chém đầu Ngụy Thức

VIII) Hồ Quí Ly lại bỏ thành Tây Đô mà chạy

IX) Hồ Quí Ly bị bắt ở núi Thiên Cầm, ư nghĩa của ‘Thiên Cầm’

X) Hồ Quí Ly bị giải về Tàu, bị đầy làm lính , nhưng không bị giết

XI) Luân lư của câu chuyện : nhân cách của Hồ Quí Ly, chính sách của vua Tàu, sự thiêng liêng ...

__________________________________________

 

Hồ Quí Ly đă thề với Trần Nghệ Tông rằng : ‘‘Nếu thần không biết dốc ḷng trung, hết sức giúp Quan gia để truyền đến con cháu về sau th́ trời sẽ ghét bỏ thần’’ . Lời thề này của Hồ Quí Ly thật là dởm : thường, để chứng tỏ ḷng thành, người ta thề sẽ chịu những h́nh phạt nặng như : tuyệt tử, tuyệt tôn, phân thây muôn đoạn, chớ ai lại thề ‘‘ trời sẽ ghét bỏ’’. Rơ ràng là HQL tự biết rằng sẽ làm phản , nên dọn trước cho hắn ta h́nh phạt nhẹ nhàng là ‘bị trời ghét’ !

Lời thề này, dù gượng gạo và gian xảo, lại rất thiêng : sau Hồ Quí Ly bị bắt ở núi Thiên Cầm ...

 

VNSL = Việt Nam Sử Lược (Trần Trọng Kim)

TQCDN = Tam Quốc Chí Diễn Nghĩa( La Quán Trung, dịch giả Tử Vi Lang)

ĐVSKTT = Đại Việt Sử Kư Toàn Thư

ĐVTS = Đại Việt Thông Sử (Lê Quí Đôn)

TNT = Trần Nghệ Tông

HQL = Hồ Quí Ly

LQT = La Quán Trung

TTK = Trần Trọng Kim

 

I) Lời thề gượng gạo và gian xảo của Hồ Quí Ly

==== ĐVSKTT :

Mùa hạ, tháng 4, sau hội thề , thượng hoàng gọi Quư Ly vào cung, ung dung bảo rằng: "B́nh chương là họ thân thích nhà vua, mọi việc nước nhà đều trao cho khanh cả . Nay thế nước suy yếu, trẫm th́ già nua. Sau khi trẫm chết, quan gia nếu giúp được th́ giúp, nếu hèn kém ngu muội th́ khanh cứ tự nhận lấy ngôi vua".

Quư Ly bỏ mũ, rập đầu khóc lóc từ tạ, chỉ trời vạch đất thề rằng: "Nếu thần không biết dốc ḷng trung, hết sức giúp Quan gia để truyền đến con cháu về sau th́ trời sẽ ghét bỏ thần".

Quư Ly lại nói: "Lúc Linh Đức Vương làm điều thất đức, nếu không nhờ oai linh bệ hạ th́ thần đă ngậm cười dưới đất rồi, c̣n đâu được tới ngày nay! Thần dù nát thịt tan xương cũng chưa hề báo đáp lấy một trong muôn phần ơn đức đó, dám đâu lại có ḷng khác!".=====

Câu ‘‘Thần dù nát thịt tan xương cũng chưa hề báo đáp lấy một trong muôn phần ơn đức đó, dám đâu lại có ḷng khác!’’ chỉ là câu ví dụ , chỉ giả vờ tỏ ḷng biết ơn, chẳng phải thề ! Quư Ly nói câu này để tung hỏa mù, để làm cho Nghệ Tông tưởng là HQL thề như vậy.

Hồ Quí Ly thề như sau : ‘‘Nếu thần không biết dốc ḷng trung, hết sức giúp Quan gia để truyền đến con cháu về sau th́ trời sẽ ghét bỏ thần’’

Lời thề này của Hồ Quí Ly thật là dởm : thường, để chứng tỏ ḷng thành, người ta thề sẽ chịu những h́nh phạt nặng như : tuyệt tử, tuyệt tôn, phân thây muôn đoạn, chớ ai lại thề ‘‘ trời sẽ ghét bỏ’’. Rơ ràng là HQL tự biết rằng sẽ làm phản , nên dọn trước cho hắn ta h́nh phạt nhẹ nhàng là ‘bị trời ghét’ !

Lời thề này của Hồ Quí Ly chứng tỏ là Hồ Quí Ly sẽ làm phản; vậy mà Nghệ Tông vẫn không hiểu !

Lời thề này, dù gượng gạo và gian xảo, lại rất thiêng : sau Hồ Quí Ly bị bắt ở núi Thiên Cầm ...

 

II) Nhà Trần bị diệt về tay Trần Nghệ Tông

Điều khủng khiếp về  nhà Trần là : Nhà Trần bị diệt về tay Trần Nghệ Tông, vua nhà Trần.

Trần Nghệ Tông, vua nhà Trần, đă nghe lời HQL và : giết trung thần nhà Trần, giết tông thất nhà Trần. Tệ hại nhất và tàn nhẫn nhất là Trần Nghệ Tông đă nghe lời HQL và  giết Đế Hiển, vua nhà Trần (Đế Hiển là con Duệ Tông, được Trần Nghệ Tông lập lên làm vua, c̣n Trần Nghệ Tông làm Thái thượng hoàng)

 

III) Hồ Quí Ly theo vua Trần Duệ Tông đi đánh trận và khi nguy biến chẳng thèm cứu giúp vua

Nhắc lại lịch sử :  Hồ Quí Ly theo vua Trần Duệ Tông đi đánh Chiêm Thành, vua thân làm tiên phong, bị vây ở thành Đồ Bàn, Hồ Quí Ly lănh hậu quân, chẳng thèm cứu giúp vua, lại bỏ chạy ; Trần Duệ Tông tử trận thế mà Trần Nghệ Tông không hề bắt tội Hồ Quí Ly !

 

IV) Hồ Quí Ly giết vua Trần công thần nhà Trần

Hồ Quí Ly giết vua Trần , giết tông thất nhà Trầncông thần nhà Trần theo 2 giai đoạn :

1) khi Trần Nghệ Tông c̣n sống, Hồ Quí Ly xúi Trần Nghệ Tông làm những việc này

2) khi Trần Nghệ Tông đă mất, Hồ Quí Ly tùy tùy tiện tiện giết vua Trần , giết tông thất nhà Trầncông thần nhà Trần

 

V) Hồ Quí Ly cướp ngôi vua và có khoảng một triệu quân

 

a)Trần Nghệ Tông chết rồi (năm 1394), HQL tiếp tục lộng quyền, và cuối cùng giết vua Trần Thuận Tông, phế Trần Thiếu Đế rồi tự lập làm vua, (năm 1400) (Trần Thiếu Đế là cháu ngoại của HQL nên không bị giết)

 

b) Hồ Quí Ly là loạn thần đại nghịch vô đạo lại tàn ác , nên dân Đại Việt rất ghét họ Hồ ; có nhiều người sang kêu với nhà Minh rằng HQL làm điều tiếm nghịch ...

 

c) Hồ Quí Ly có khoảng một triệu quân

Hồ Quí Ly muốn có một triệu quân, nên làm lại sổ hộ tịch, bắt dân chúng phải làm khai sinh một cách gắt gao, để tuyển thêm binh ; cuối cùng số quân tăng rất nhiều , Hồ Quí Ly có lẽ có khoảng một triệu quân

 

VI) Hồ Quí Ly ẩn náu ở thành Tây Đô

năm 1407, vua Minh sai Trương Phụ đem 80 vạn quân theo hai đường sang đánh nước ta. Biết dân Đại Việt rất ghét họ Hồ, Trương Phụ tuyên truyền rằng sẽ diệt nhà Hồ và lập lại nhà Trần. Quân nhà Hồ không đánh mà tan.  Hồ Quí Ly phải chạy vào Thanh Hóa và ẩn náu ở thành Tây Đô

 

VII) Hồ Quí Ly chém đầu Ngụy Thức

T́nh thế đă nguy cấp lắm,  Ngụy Thức bảo Hồ Quí Ly ‘Làm một ông vua không nên để bị bắt, xin bệ hạ tự đốt ḿnh mà chết’

Hồ Quí Ly liền chém đầu Ngụy Thức (HQL ban cho Ngụy Thức họ Ngụy v́ ông cương trực như Ngụy Trưng đời Đường)

 

VIII) Hồ Quí Ly lại bỏ thành Tây Đô mà chạy

thành Tây Đô rất kiên cố, nhưng có địa thế giữa núi cuối sông, như cái ngục nhà trời, Hồ Quí Ly không đủ kiên nhẫn , lại bỏ thành Tây Đô nhắm phương nam mà chạy

 

IX) Hồ Quí Ly bị bắt ở núi Thiên Cầm, ư nghĩa của ‘Thiên Cầm’

Hồ Quí Ly bỏ thành Tây Đô nhắm phương nam mà chạy, đến địa phận Hà Tĩnh, th́  bị bắt ở núi Thiên Cầm.

 Ư nghĩa của ‘Thiên Cầm’ :

a) theo LTHCLC, ‘Thiên Cầm’ có nghĩa là đàn trời, tên núi này do một vua Hùng Vương đặt ra : vua ta ngao du sơn thủy đến đây, nghe được nhạc trời du dương huyền ảo, nên đặt tên núi như vậy.

b) ‘Thiên Cầm’ c̣n có nghĩa là trời bắt, (Hai chữ ‘Cầm’ (‘bắt’ và ‘đàn’) viết khác nhau)

Từ ngày HQL bị bắt ở núi Thiên Cầm, người ta viết chữ ‘Cầm’ theo nghĩa ‘bắt’.

Lời thề của Hồ Quí Ly đă ứng nghiệm : Hồ Quí Ly rơ ràng là ‘bị trời ghét’, rơ ràng là ‘bị trời ghét’ v́ HQL bị bắt ở núi Thiên Cầm, núi ‘trời bắt’.

 

X) Hồ Quí Ly bị giải về Tàu, bị đầy làm lính , nhưng không bị giết

Vua quan nhà Hồ , trong đó có Hồ Quí Ly và Nguyễn Trăi, bị giải về Tàu, và đều được tha tội chết.

Riêng Hồ Quí Ly bị đầy làm lính ở Quảng Tây (bị tội nặng nhất), ư của Minh Thành Tổ là muốn làm nhục HQL.

Lời thề của Hồ Quí Ly lại ứng nghiệm thêm một lần nữa: Hồ Quí Ly bị bắt về Tàu, bị đầy làm lính , nhưng không bị giết, rơ ràng là ‘bị trời ghét’ và chỉ ‘bị trời ghét’ mà thôi.

( Nhưng đó là quả báo ở chốn dương gian, c̣n khi chết, Hồ Quí Ly sẽ bị hành h́nh như thế nào, dưới địa ngục, th́ lại là chuyện khác ! )

 

XI) Luân lư của câu chuyện : nhân cách của Hồ Quí Ly, chính sách của vua Tàu, sự thiêng liêng ...

 

a) nhân cách của Hồ Quí Ly,

Hồ Quí Ly là loạn thần đại nghịch vô đạo lại tàn ác và là kẻ tham sinh úy tử:

_-loạn thần đại nghịch vô đạo

từ lúc Hồ Quí Ly theo vua Trần Duệ Tông đi đánh Chiêm Thành, vua thân làm tiên phong, bị vây ở thành Đồ Bàn, Hồ Quí Ly lănh hậu quân, chẳng thèm cứu giúp vua, lại bỏ chạy 

giết vua Trần , giết tông thất nhà Trầncông thần nhà Trần

_-tàn ác :

Để cướp ngôi , Hồ Quí Ly giết rất nhiều người kể cả  vua Trần .

Hồ Quí Ly xử lăng tŕ Trần Thiêm B́nh.

Hồ Quí Ly chém đầu Ngụy Thức

_-Hồ Quí Ly tham sinh úy tử

Hồ Quí Ly là kẻ tham sinh úy tử, đă làm vua mà để cho giặc bắt được, lại vui mừng vô cùng khi được vua Minh tha chết, (và khi đối đăi với người khác th́ ra oai cực kỳ tàn nhẫn : xử lăng tŕ Trần Thiêm B́nh !)

 

b) chính sách của vua Tàu

Xem

149)        Nhà Minh không hứng thú ǵ với việc lập con cháu nhà Trần, không những thế, đó là điều đại tối kỵ của Nhà Minh

 

c) sự thiêng liêng ...

Lời thề của Hồ Quí Ly đă ứng nghiệm : Hồ Quí Ly bị bắt ở núi Thiên Cầm,  bị giải về Tàu, bị đầy làm lính, nhưng không bị giết, rơ ràng là ‘bị trời ghét’ và chỉ ‘bị trời ghét’ mà thôi ...

*

*

* Lê Anh Chí *.

_____________

 

Sách tham khảo :

       Đại Việt Sử Kư Toàn Thư, Sử quan đời Trần và Lê (bị sửa đổi bởi nhà Mạc, nhà Trịnh)

       Đại Việt Thông Sử, Lê Quí Đôn

       Lam Sơn Thực Lục, Nguyễn Trăi viết theo lời kể của vua Lê Thái Tổ (bị sửa đổi bởi nhà Mạc, nhà Trịnh)

       B́nh Ngô Đại Cáo, vua Lê Thái Tổ (Nguyễn Trăi soạn văn) (có thể bị sửa đổi)

       Việt Giám Thông Khảo Tổng Luận, Lê Tung

       Việt sử Tiêu án, Ngô Th́ Sĩ

       Dư Địa Chí, Nguyễn Trăi (bị sửa đổi)

 

       Đại Việt Sử Lựơc, tác giả khuyết danh (thời Trần Phế Đế)

       Khâm Định Việt Sử Thông Giám Cương Mục, sử quan triều Nguyễn

       Hoàng Lê nhất thống chí , Ngô gia văn phái

       Lịch triều hiến chương loại chí, Phan Huy Chú

       An Nam Chí Lược, Lê Tắc (Nguyễn Tắc)

 

       Việt Nam Sử Lược, Trần Trọng Kim

       Các nhà khoa bảng Việt nam, Ngô Đức Thọ (chủ biên), Nguyễn Thúy Nga, Nguyễn Hữu Mùi

       Việt Nam Văn Học Sử Yếu, Dương Quảng Hàm

       Nguyễn Trăi Toàn Tập, Mai Quốc Liên, Nguyễn Quảng Tuân, Nguyễn Khuê, Kiều Thu Hoạch

 

       Đông Châu Liệt Quốc

       Hán Sở Tranh Hùng

       Sử Kư , Tư Mă Thiên

       Tam Quốc Chí Diễn Nghĩa, La Quán Trung, dịch giả Tử Vi Lang

 

       Tôn Tử Binh Pháp, Tôn Tử

       Ngô Tử Binh Pháp, Ngô Khởi

       Thái Công Binh Pháp

 

       Điểm Huyệt và Giải Huyệt, Lư Bảo Sơn

       Bí Pháp Tu Luyện Nội Công (Thiếu Lâm Công Phu), Trần Tiến

       Nội Đan, Lê Thành biên dịch

 

       Đông Châu Liệt Quốc

       Hán Sở Tranh Hùng

       Sử Kư , Tư Mă Thiên

       Tam Quốc Chí Diễn Nghĩa, La Quán Trung, dịch giả Tử Vi Lang

*

*

TrangNhà LêAnhChí www.LeAnhChi.com

 

       Mục Lục Vua Lê Thái Tổ là thánh vương

Mục Lục Đại Việt Sử Kư Toàn Thư là quốc sử nhà Trịnh’

       Mục Lục Vua Lê Thái Tổ giỏi hơn Gia Cát Lượng

Mục Lục Vua Lê Thái Tổ không hề giết hại công thần

       Mục Lục Thơ về Vua Lê Thái Tổ

       Mục Lục Thơ T́nh

 

     Mục Lục Danh Tướng của vua Lê Thái Tổ

Mục Lục Lưu Nhân Chú

      Mục Lục Đại Việt Sử Kư Toàn Thư là quốc sử nhà Trịnh’

Mục Lục Nguyễn Trăi

       Mục Lục Trần Nguyên Hăn

 

Mục Lục Tam Quốc

       Mục Lục Trưng Triệu

                     Mục Lục ‘Phá án Lê Chi viên’

                            Mục Lục Tấn Quận Công

       Mục Lục Những sai lầm của Trần Trọng Kim trong VNSL

Mục Lục Đ́nh thượng hầu

------------------------------------------------------------------

* ML_ViệtSử,Văn * ViệtSử, Văn 3 * ViệtSử, Văn 4 * Thơ *

---------------------------------------------------------------

* Trang Chính * Bài mới LêAnhChí * Bài mới Kiến Tánh *

--------------------------------------------------------------------------

* Mục Lục * Nối kết Phật Pháp * Lê Gia * Nối kết Văn Học * Bài Xưa *

--------------------------------------------------------------------------

*

Liên Kết TrangNhà Kiến Tánh:

* Trang Chính * M ụ c  L ụ c  * Luận 1 * Luận 2 * Thơ 1 * Thơ 2

*Bài mới Kiến Tánh *