Tư Mã Nhương Thư và Tư Mã Tương Như

Tư Mã Nhương Thư và Tư Mã Tương Như

Lê Anh Chí

__________________________________________

Dàn Bài :

I) Điền Nhương Thư là Đại Tư Mã triều Tề Cảnh Công

II) Điền Nhương Thư là Tư Mã Nhương Thư

III) Tư Mã Tương Như và ‘Tư Mã phượng cầu‘ (Kiều)

IV) Tư Mã Tương Như và Trác Văn Quân

V) Trần nguyên Đán có nhắc đến Tư Mã Tương Như và Trác Văn Quân

VI) Lạn Tương Như

VII) Tư Mã Nhương Thư Binh Pháp

VIII) Tư Mã Nhương Thư là thủy tổ họ Tư Mã ???

IX) Họ Tư-mã , Tư-đồ, Tư-không

__________________________________________

TMNT = Tư Mã Nhương Thư

NT = Nhương Thư

TMTN = Tư Mã Tương Như

TN = Tương Như

DĐLQ = Đông Châu Liệt Quốc

HSTH = Hán Sở Tranh Hùng

SK = Sử Ký , Tư Mã Thiên

TQCDN = Tam Quốc Chí Diễn Nghĩa, La Quán Trung

TTL = trước Tây lịch

TvQ = Trác Văn Quân

LTN = Lạn Tương Như

I) Điền Nhương Thư là Đại Tư Mã triều Tề Cảnh Công

Bá chủ Tề Cảnh công (là hậu duệ của Tề Hoàn công ) thời Đông Chu dùng Án Anh làm Tướng Quốc và dùng nhiều người vũ dũng. Sau vì một sự hiểu lầm, một lúc ba người vũ dũng anh tài của vua tự tử chết đi. Án Anh mới tiến cử Điền Nhương Thư, một người có tài cầm quân.

=== SK:

Án Anh bèn tiến cử Điền Nhương Thư, nói:
- Nhương Thư tuy là đứa con vợ mọn của họ Điền nhưng người này về mặt văn thì có thể làm cho dân chúng theo mình; về mặt võ thì có thể làm cho quân địch sợ uy. Xin nhà vua thử dùng xem.
Cảnh Công cho mời Nhương Thư, cùng bàn việc binh. Cảnh Công rất thích Nhương Thư, cho làm tướng quân cầm binh chống lại quân Yên và quân Tấn. Nhương Thư nói:
- Thần vốn là kẻ thấp hèn được nhà vua cất nhắc từ nơi làng xóm lên giữ địa vị ở trên các đại phu. Sĩ tốt chưa theo, trăm họ không tin; người không có tiếng tăm, uy quyền ít. Xin nhà vua cho một người tôi yêu của nhà vua, được cả nước quý trọng để làm giám quân như thế mới được.
Cảnh Công bèn nghe lời cho Trang Giả đến. Sau khi từ giã nhà vua, Nhương Thư hẹn với Trang Giả:
- Sáng ngày mai vào lúc mặt trời đứng bóng thì họp ở cửa quân doanh.
Nhương Thư ruổi ngựa đến quân doanh trước, sai đặt một cái đồng hồ nước và dựng dưới một cái cột gỗ để làm nêu nhìn bóng mặt trời, đợi Giả. Giả vốn là người kiêu ngạo xuất thân nơi quyền quý, cho rằng mình cầm đầu quân lại làm giám quân cho nên không vội vã. Thân thích bạn bè tiễn đưa ông ta, giữ ông ta ở lại uống rượu. Mặt trời đã đứng bóng mà Giả vẫn chưa đến. Nhương Thư bèn vật ngã cây gỗ làm nêu,d dổ nước trong đồng hồ ra đoạn vào duyệt hàng ngũ điều khiển quân đội, nêu cao kỷ luật. Sau khi ban bố kỷ luật xong, đến chiều Trang Giả mới đến. Nhương Thư hỏi:
- Tại sao đến muộn?

Giả xin lỗi đáp:
- Thân thích bà con tiễn đưa tôi, cho nên đến chậm.
Nhương Thư nói:
- Làm tướng, một khi đã nhận mệnh lệnh là quên nhà, khi coi kỷ luật của quân ngũ thì quên cha mẹ, khi nghe tiếng trống đánh gấp thì quên thân mình. nay quân địch xâm nhập sâu, trong nước nhốn nháo, sĩ tốt phơi bày ở nơi biên giới, nhà vua nằm không ấm chiếu, ăn không biết ngon, tính mệnh trăm họ đều ở ông, tại sao lại nói chuyện tiễn đưa nhau?
Bèn gọi người coi việc pháp luật trong quân ngũ, hỏi:
- Theo phép quân, hẹn mà đến muộn thì thế nào?
Người kia nói:
- Bị tội chém.
Trang Giả hoảng sợ, sai người ruổi ngựa báo với Cảnh Công, xin nhà vua cứu cho. Người kia ra đi, chưa về kịp thì Trang Giả đã bị chém để nêu gương cho ba quân. Tướng sĩ trong ba quân đều run sợ.
Mãi về sau, Cảnh Công sai sứ giả cầm cờ tiết đến tha cho Giả. Sứ giả phi ngựa vào trong quân doanh. Nhương Thu nói:
- Viên tướng đã ở trong quân ngũ thì có khi không nghe theo lệnh nhà vua.
Và hỏi người coi việc pháp luật trong quân ngũ:
- Ở trong quân doanh không được phi ngựa! Nay sứ giả phi ngựa thì thế nào?
- Đáng chém.
Sứ giả hoảng sợ. Nhương Thư nói:
- Sứ giả nhà vua không thể giết.
Bèn chém cái cây gỗ ở bên trái thành xe và con ngựa đi bên trái trong số ba con ngựa để nêu gương cho ba quân. Nhương Thư bảo sứ giả trở về báo, sau đó mới cho quân ra đi.
Quân sĩ dừng lại nghỉ, lấy nước nấu cơm, ăn uống. Nhương Thư thân hành thăm hỏi sức khỏe, cho thuốc, vỗ về thăm hỏi họ, đem tất cả tiền lương của vị tướng quân chia cho sĩ tốt, cùng sĩ tốt nhận phần lương thực như nhau, hết sức giúp đỡ người yếu đuối mệt mỏi.
Sau ba ngày cầm quân ra trận, binh sĩ người nào ốm cũng xin đi, tranh nhau xông ra giao chiến. Quân Tấn nghe vậy bãi binh về. Quân Yên nghe vậy vượt sông bỏ chạy và giải vây. Nhương Thư đuổi đánh lấy lại được tất cả đất đai ở biên giới cũ đã bị mất. Nhương Thư đem quân về. Trước khi về kinh đô, Nhương Thư cho binh sĩ về, bỏ những điều ràng buộc, ăn thề rồi mới vào thành. Cảnh Công cùng các quan đại phu ra ngoài thành đón tiếp, úy lạo quân sĩ, làm lễ xong mới trở về nghỉ. ===

Tề Cảnh Công bèn phong Điền Nhương Thư làm đại tư mã (nguyên soái).

II) Điền Nhương Thư là Tư Mã Nhương Thư

Điền Nhương Thư làm Đại tư mã, là danh tướng lừng lẫy thời Đông Chu, nổi tiếng không kém gì Tôn Tử. Điền Nhương Thư thời Đông Chu được thiên hạ nể vì đến mức , mặc dù ông họ Điền, người ta gọi ông là Tư mã Nhương Thư

III) Tư Mã Tương Như và ‘Tư Mã phượng cầu‘ (Kiều)

Tư Mã Tương Như, tự Tràng Khanh (179TTL(?)-117TTL(?)), người nhà Hán, văn hay, nhạc giỏi. Khi lìa quê lên Tràng An, ông được một chức quan nhỏ, làm quan ít lâu, cáo bịnh, về quê . . .

Người Việt ta , hầu hết biết đến TMTN vì hai câu Kiều (trong đoạn Kiều đàn cho Kim Trọng) :

Khúc đâu Tư Mã phượng cầu,

Nghe ra như oán, như sầu phải chăng

Tư Mã là Tư Mã Tương Như

‘phượng cầu’ là khúc ‘phụng cầu hoàng’(Chim phượng trống cầu chim phượng mái), là khúc TMTN đàn ở nhà Trác Vương Tôn, cha Văn Quân . . .

IV) Tư Mã Tương Như và Trác Văn Quân

Sau đây là giai thoại tình sử Tư Mã Tương Như và Trác Văn Quân, truyền tụng trong văn học sử :

lìa quê lên Tràng An, ông được một chức quan nhỏ, làm quan ít lâu, cáo bịnh, về quê . . . Đến đất Lâm Cùng, Tương Như ghé thăm huyện lệnh Vương Cát. Vương Cát lại mời Tương Như cùng đi dự tiệc ở nhà Trác Vương Tôn. Trên tiệc, quan huyện cùng Trác Vương Tôn yêu cầu TMTN đánh cho một bài.Họ Trác vốn có con gái rất đẹp tên Văn Quân, còn nhỏ tuổi mà lại góa chồng, yêu thích ca nhạc. Tương Như biết thế, nên định dụ khị nàng, Hôm đó, chẳng những chàng so dây cây Ỷ cầm lại còn hát hai khúc ca mới. Vừa đàn, vừa ca _-nghĩ rằng người đẹp đang núp sau rèm. Gảy đàn và hát khúc "Phụng cầu hoàng" (Chim phượng trống cầu chim phượng mái). Rằng :

Chim phượng hề, chim phượng hề, về cố hương,

Ngao du bốn bể cầu chim hoàng

Thời chưa gặp hề, ôi lỡ làng.

Hôm nay bước đến chốn thênh thang.

Có cô gái đẹp ở đài trang,

Nhà gần người xa não can tràng.

Ước gì giao kết đôi uyên ương,

Bay liệng cùng nhau thỏa mọi đàng.

(Nguyên văn:

Phượng hề, phượng hề quy cố hương,

Ngao du tứ hải cầu kỳ hoàng,

Thời vị ngộ hề vô sở tương,

Hà ngộ kim tịch đăng tư đường.

Hữu diệm thục nữ tại khuê phường,

Thất nhĩ nhân hà sầu ngã trường.

Hà duyên giao cảnh vi uyên ương

Tương hiệt cương hề cộng cao tường.)

Trác Văn Quân nghe lời ca tiếng đàn, say mê, đến đêm bỏ nhà đi theo Tương Như. (!!!)

V) Trần nguyên Đán có nhắc đến Tư Mã Tương Như và Trác Văn Quân

ĐVSKTT viết về những sự kiện trong năm 1385, có ghi rằng : bà Trần thị Thái là trưởng nữ và là chị của Trần thị Thai cả hai đều bị thầy học dụ dỗ, bà Thái bị Nguyễn Phi Khanh, còn bà Thai bị Nguyễn Hán Anh. Trước sự đã rồi TND gả hai con gái cho 2 thầy học và Trần nguyên Đán có nhắc đến Tư Mã Tương Như và Trác Văn Quân :

===ĐVSKTT:

Bèn cho gọi hai chàng về bảo rằng: "Người xưa cũng đã có chuyện này. [Các ngươi] không thấy chuyện Văn Quân với Tương Như hay sao. Nếu [các ngươi] làm được như Tương Như, truyền lại danh tiếng cho đời sau thì đó là điều mong muốn của ta". Hai chàng cảm ơn sâu nặng, chăm chỉ học hành. Đến khi thi, cả hai đều đỗ. Thượng hoàng nói: "Bọn chúng có vợ giàu sang, như thế là kẻ dưới mà dám phạm thượng, bỏ không dùng". Sau Hán Anh làm quan đến chức Chuyển vận. Ứng Long đến nhà Hồ được cất nhắc sử dụng, đổi tên là Phi Khanh (Phi Khanh sinh ra [Nguyễn] Trãi, cũng đỗ thái học sinh). ===

VI) Lạn Tương Như

Thời ĐCLQ , đã có danh nhân tên Tương Như : Lạn Tương Như.

Lạn Tương Như là danh tướng nước Triệu, khoảng 50 năm sau thời TMNT nước Tề. Gọi là danh tướng nhưng ông chưa từng cầm quân và không biết ông có rành võ nghệ không. Nhưng LTN rất gan dạ và có tài ứng biến, từng mang ngọc bích họ Hòa sang Tần và bảo vệ ngọc bích trở về. Do công trạng đó, LTN được chức vị còn cao hơn cả Liêm Pha _-dù ông xuất thân hèn mọn

VII) Tư Mã Nhương Thư Binh Pháp

Có cuốn Binh Pháp của Tư Mã Nhương Thư , hình như hiện tại đã thất truyền. Trong Sử Ký , Tư Mã Thiên có khen ngợi cuốn Binh Pháp này.

VIII) Tư Mã Nhương Thư là thủy tổ họ Tư Mã ?

Rất có thể Tư Mã Nhương Thư là thủy tổ họ Tư Mã . Cứ gọi ông Điền Nhương Thư là TMNT, mãi rồi dòng dõi ông thấy dùng họ Tư Mã thuận tiện (và danh giá) hơn.

IX) Họ Tư-mã , Tư-đồ, Tư-không

Người Tàu có những họ Tư-mã , Tư-đồ, Tư-không ; ba trong 4 chức Tam Tư (không thấy họ Tư-khấu, chức Tam Tư thứ tư). Xác suất là những họ này bắt nguồn từ danh nhân nước Tề, thời ĐCLQ, vì :

_-nước Tề dùng 4 chức Tam Tư làm trọng chức đại thần (các triều đại ta , trừ nhà Nguyễn, giống nước Tề ở điểm này)

_-có nhiều danh nhân nước Tề, thời ĐCLQ

_-nước Tề nhiều lần làm bá chủ

Riêng có một người thời Tam Quốc có thể là thủy tổ họ Tư-đồ đó là Tư-đồ Vương Doãn : ông rất nổi tiếng và có một kết cuộc bi hùng ; vả lại người ta nhớ tới Tư-đồ Vương Doãn hơn là nhớ tới Vương Doãn.

* Lê Anh Chí *.

_____________

Sách tham khảo

Đại Việt Sử Ký Toàn Thư, Sử quan đời Trần và Lê (bị sửa đổi bởi nhà Mạc, nhà Trịnh)

Đại Việt Thông Sử, Lê Quí Đôn

Lam Sơn Thực Lục, Nguyễn Trãi viết theo lời kể của vua Lê Thái Tổ (bị sửa đổi)

Bình Ngô Đại Cáo, vua Lê Thái Tổ

Việt Giám Thông Khảo Tổng Luận, Lê Tung

Việt sử Tiêu án, Ngô Thì Sĩ

Dư Địa Chí, Nguyễn Trãi(bị sửa đổi)

Đại Việt Sử Lựơc, tác giả khuyết danh (thời Trần Phế Đế)

Khâm Định Việt Sử Thông Giám Cương Mục, sử quan triều Nguyễn