Lời tuyên bố trước khi khởi nghĩa của Vua Lê Thái Tổ và của nữ tướng Triệu Trinh Nương

Lời tuyên bố trước khi khởi nghĩa của Vua Lê Thái Tổ và của nữ tướng Triệu Trinh Nương. Những điểm tương đồng và những điểm bất tương đồng

Lê Anh Chí

__________________________________________

Dàn Bài :

I) Chí khí và bản chất được bộc lộ bởi lời tuyên bố lúc hàn vi

II) Lời tuyên bố trước khi khởi nghĩa của nữ tướng Triệu Trinh Nương

III) Triệu Quốc Đạt, anh của Triệu Trinh Nương, là hào trưởng một phương

IV) Lời tuyên bố trước khi khởi nghĩa của Vua Lê Thái Tổ

V) Vua Lê Thái Tổ cũng là hào trưởng một phương

VI) Hoàn cảnh lịch sử tương tự

VII) Hoàn cảnh cá nhân tương tự: được anh cả nuôi, . . .

VIII) Điểm tương đồng của hai lời tuyên bố: cứu dân

IX) Triệu Trinh Nương : ‘Tôi muốn . . . chém tràng kình Đông Hải’

X) Vua Lê Thái Tổ : ‘Đại trượng phu. . . phải cứu nạn lớn’ ,

XI) Vua Lê Thái Tổ : Lời tuyên bố ngắn hơn, có tính cách chiêu dụ . . .

XII) Vua Lê Thái Tổ: khẩu khí khác biệt, ‘để tiếng thơm muôn đời’, tự tin

__________________________________________

TQĐ = Triệu Quốc Đạt

TTN = Triệu Trinh Nương

VNSL = Việt Nam Sử Lược, Trần Trọng Kim

TTK = Trần Trọng Kim

Nữ tướng Triệu Trinh Nương :

"Tôi muốn cỡi gió dữ, đạp sóng cuồng, chém tràng kình Đông Hải, quét bay giặc nước, cứu dân khỏi nỗi lầm than, chứ không chịu bắt chước người đời cúi đầu cong lưng làm tì thiếp người ta".

Câu nói này dịch từ chữ Hán, thường được truyền tụng, theo như bản dịch ghi trong VNSL (có lẽ do TTK dịch) :

"Tôi muốn cỡi cơn gió mạnh, đạp làn sóng dữ, chém cá tràng kình ở biển Đông, quét sạch bờ cõi để cứu dân ra khỏi nơi đắm đuối, chứ không thèm bắt chước người đời cúi đầu cong lưng làm tì thiếp người ta".

Tôi đã sửa lại nhiều chữ, cho câu văn gọn hơn và hùng dũng hơn; nhất là:

‘chém tràng kình Đông Hải’

thay vì

‘chém cá tràng kình ở biển Đông’

Vua Lê Thái Tổ cũng có lời tuyên bố trước khi khởi nghĩa với những điểm tương đồng và những điểm bất tương đồng với lời nói của nữ tướng Triệu Trinh Nương. . .

I) Chí khí và bản chất được bộc lộ bởi lời tuyên bố lúc hàn vi

Chí khí và bản chất được bộc lộ bởi lời tuyên bố lúc hàn vi, trước khi lập nên nghiệp lớn, chấp chưởng quyền hành.

Như Gia Cát Lượng tự ví là Quản Trọng, Nhạc Nghị; do đó ta có thể biết rằng Gia Cát Lượng chỉ là thư sinh đi lập công danh . . .

II) Lời tuyên bố trước khi khởi nghĩa của nữ tướng Triệu Trinh Nương

Nữ tướng Triệu Trinh Nương nói, trước khi Triệu Quốc Đạt khởi nghĩa :

Lời bàn sơ khởi:

1) Câu nói này dịch từ chữ Hán, thường được truyền tụng, theo như bản dịch ghi trong VNSL (có lẽ do TTK dịch) :

Tôi đã sửa lại nhiều chữ, cho câu văn gọn hơn và hùng dũng hơn ; nhất là :

‘chém tràng kình Đông Hải’

thay vì

‘chém cá tràng kình ở biển Đông’

2) Câu này TTN nói với Triệu Quốc Đạt, khi ông muốn gả em gái, cho cô yên bề gia thất, trước khi ông khởi nghĩa. Câu nói dịch từ chữ Hán, nên có nơi dịch là ‘Ta muốn . . .’. Sự thực thì Triệu Trinh Nương là hoàng hoa khuê nữ , không bao giờ lại nói ‘Ta muốn . . .’ với người anh cả đã nuôi nấng mình, ngay đến ‘Tôi muốn . . .’, TTN cũng không !

Tiếng Việt mình tinh tế, tế nhị không cùng và ta có thể đóan rằng Triệu Trinh Nương đã nói với anh lời uyển chuyển nhu thuận, đại khái như thế này :

‘‘Dạ thưa anh, anh thừa biết rồi : em chỉ muốn cỡi gió dữ, đạp sóng cuồng, chém tràng kình Đông Hải, . . .’’

3) Về trường hợp phát biểu câu nói, VNSL nói khác. Thiết nghĩ trường hợp ‘Triệu Quốc Đạt muốn gả em gái’ là đúng vì Triệu Trinh Nương nói rằng ‘không bắt chước người đời cúi đầu cong lưng làm tì thiếp người ta’.

. . .

III) Triệu Quốc Đạt, anh của Triệu Trinh Nương, là hào trưởng một phương

Triệu Trinh Nương ! vị cô nương họ Triệu tên Trinh, Triệu Trinh hoặc Triệu thị Trinh

Triệu Trinh Nương ! vị cô nương Trinh Tiết, còn trong trắng họ Triệu

Triệu Trinh Nương, lúc còn thơ ấu, thì cha mẹ đã mất, nên được người anh là Triệu Quốc Đạt nuôi nấng, dạy dỗ.

Triệu Quốc Đạt, anh của Triệu Trinh Nương, là hào trưởng một phương. Lúc ấy, nước ta bị Đông Ngô đô hộ Triệu Quốc Đạt có chí hướng đánh đuổi giặc Tàu, nên chiêu hiền đãi sĩ, thu nạp dần dần hào kiệt và tuyển tráng binh.

Triệu Quốc Đạt là hào trưởng một phương.

Đây là điểm rất quan trọng. Triệu Quốc Đạt có khả năng khởi nghĩa đánh thành chiếm đất vì là hào trưởng một phương

IV) Lời tuyên bố trước khi khởi nghĩa của Vua Lê Thái Tổ

Vua Lê Thái Tổ tuyên bố trước khi khởi nghĩa:

"Đại trượng phu sinh ra trên đời phải cứu nạn lớn, lập công to, để tiếng thơm muôn đời, chớ sao lại hèn nhát để cho người sai khiến"

Vua Lê Thái Tổ tuyên bố khi khởi nghĩa :

"Ta cất quân đánh giặc, không phải vì công danh phú quý, mà chính vì để muôn đời sau, hậu thế biết ta không chịu làm tôi tớ cho bọn giặc tàn ngược"

Lời bàn sơ khởi:

1) ‘hèn nhát để cho người sai khiến’ = làm quan cho giặc Minh

2) ‘tôi tớ cho bọn giặc tàn ngược’ = làm quan cho giặc Minh

3) tấm lòng cao khiết của Đại trượng phu : làm quan cho giặc Minh, cái mà bọn Việt gian xem là công danh phú quí, là đỉnh cao, thì vua ta xem là ‘tôi tớ cho bọn giặc tàn ngược’, là hèn nhát.

V) Vua Lê Thái Tổ cũng là hào trưởng một phương

Vua Lê Thái Tổ là phụ đạo ở Lam Sơn, tức là hào trưởng một phương.

Hầu hết các anh hùng nổi lên chống lại giặc Tàu đều là hào trưởng một phương. Có thế thì mới có khả năng chiêu hiền đãi sĩ, thu nạp dần dần hào kiệt và tuyển tráng binh ; để khởi nghĩa.

Riêng Vua Lê Thái Tổ bị giặc Minh giám sát chặt chẽ, nên chẳng thể chiêu binh mãi mã.

Tháng giêng năm Mậu Tuất 1418, Vua Lê Thái Tổ xưng vương, dựng cờ khởi nghĩa. Nhà vua lúc đó chỉ có mấy trăm quân, không một tấc đất. Vua dấy quân chỉ là bất đắc dĩ thôi : thám tử của vua báo tin đại quân Minh sắp kéo đến đánh , nên vua phải dựng cờ khởi nghĩa, xưng vương , mặc dù chưa chuẩn bị được bao nhiêu. Mấy ngày sau quả giặc đến thật.

Nếu quân Minh không quyết định kéo đếnđánh, thì có lẽ ít nhất 3 năm sau vua mới khởi binh.

VI) Hoàn cảnh lịch sử tương tự

Hoàn cảnh lịch sử thời Vua Lê Thái Tổ: giặc Minh rất tàn bạo, có lẽ là bọn giặc Tàu tàn bạo nhất xưa nay. Lúc đang đánh nhau với nhà Hậu Trần , Trương Phụ đã làm nhiều điều tàn ngược gớm ghê. . .Bởi vậy mà Vua Lê Thái Tổ nói ‘bọn giặc tàn ngược’

Hoàn cảnh lịch sử tương tự thời TQĐ-TTN. Lúc ấy, nước ta bị Đông Ngô đô hộ. Theo sử ta, thì chánh sách đô hộ bạo tàn ( Có lẽ vì lúc ấy, là sau thời thịnh trị của Sĩ Nhiếp, Đông Ngô muốn thiết lập lại cách cai trị khắc khe ?)

VII) Hoàn cảnh cá nhân tương tự: được anh cả nuôi, . . .

Hoàn cảnh cá nhân tương tự của Vua Lê Thái Tổ và Triệu Trinh Nương : được anh cả nuôi, . . .

Vua Lê Thái Tổ thành công, và sau khi lên ngôi, vua ta thường nói rằng nhà vua lập nên sự nghiệp hoàn toàn nhờ vào công lao giáo dục của người anh cả của mình

Triệu Trinh Nương chẳng thành công, do đó sử sách không có ghi những lời tuyên bố như Vua Lê Thái Tổ

Ghi lại đây, sự khác biệt hiển nhiên :

Vua Lê Thái Tổ là phụ đạo ở Lam Sơn, tức là hào trưởng một phương. Chính vua dựng cờ khởi nghĩa, xưng vương

Còn TTN sống với anh và chính Triệu Quốc Đạt, anh của Triệu Trinh Nương, là hào trưởng một phương. Ông Triệu chiêu hiền đãi sĩ, thu nạp dần dần hào kiệt , tuyển tráng binh và khởi nghĩa.

Xem

94) Triệu Trinh Nương giết chị dâu với sự đồng ý của . . . anh mình, Triệu Quốc Đạt.(Có thể ông Triệu là kẻ chủ mưu) ) ; Triệu Quốc Đạt có khả năng khởi nghĩa đánh thành chiếm đất vì là hào trưởng một phương

VIII) Điểm tương đồng của hai lời tuyên bố: cứu dân

Triệu Trinh Nương nói :

"Tôi muốn . . . cứu dân khỏi nỗi lầm than . . . "

Vua Lê Thái Tổ tuyên bố :

"Đại trượng phu . . . phải cứu nạn lớn, . . ."

Điểm tương đồng của hai lời tuyên bố: cứu dân

IX) Triệu Trinh Nương : ‘Tôi muốn . . . chém tràng kình Đông Hải’

Triệu Trinh Nương :

"Tôi muốn cỡi gió dữ, đạp sóng cuồng, chém tràng kình Đông Hải, . . ."

Đây là chí khí của . . . nam nhi Đại trượng phu, tung hoành, vẫy vùng trong trời đất. Rất đặc biệt, vị anh thư này lại có chí khí nam nhi, chí khí anh hùng, chí khí của một hiệp khách

X) Vua Lê Thái Tổ : ‘Đại trượng phu. . . phải cứu nạn lớn’ ,

Vua Lê Thái Tổ :

"Đại trượng phu sinh ra trên đời phải cứu nạn lớn, lập công to. . ."

Vua hoàn toàn không có ý tung hoành, vẫy vùng trong trời đất, chỉ có mục đích cứu dân.

Suốt đời Vua Lê Thái Tổ là như vậy: không thèm dương danh về võ nghiệp, chiến công

Mặc dù :

_ Tài cầm quân của Vua Lê Thái Tổ là tuyệt thế vô song, cổ kim có một

_ Vua Lê Thái Tổ võ nghệ cao cường, là võ sư, còn có thể là bậc tôn sư về võ học

XI) Vua Lê Thái Tổ : Lời tuyên bố ngắn hơn, có tính cách chiêu dụ . . .

Vua Lê Thái Tổ :

"Đại trượng phu sinh ra trên đời phải cứu nạn lớn, lập công to, để tiếng thơm muôn đời, chớ sao lại hèn nhát để cho người sai khiến"

Lời tuyên bố của Vua Lê Thái Tổ,

_ ngắn hơn, không có khoản tung hoành, vẫy vùng trong trời đất, như TTN (Triệu Trinh Nương " muốn cỡi gió dữ, đạp sóng cuồng, chém tràng kình Đông Hải, . . .")

_ nói lên bổn phận: "Đại trượng phu . . . phải cứu nạn lớn, lập công to, để tiếng thơm muôn đời, . . ." (trong khi TTN phát biểu chí hướng)

_ tấm lòng cao khiết của Đại trượng phu : làm quan cho giặc Minhbị vua ta xem là ‘tôi tớ cho bọn giặc tàn ngược’, là hèn nhát

_ có tính cách chiêu dụ , ngoài việc nói lên bổn phận của Đại trượng phu:

"Đại trượng phu sinh ra trên đời phải cứu nạn lớn, lập công to, để tiếng thơm muôn đời, chớ sao lại hèn nhát để cho người sai khiến"

"Đại trượng phu . . . phải . . . để tiếng thơm . . ., chớ sao lại . . . " Đây là Vua Lê Thái Tổ tuyên bố để chiêu dụ hào kiệt, chiêu dụ những người tự cho là Đại trượng phu ( ngoài việc nói lên bổn phận của mình) . . .

XII) Vua Lê Thái Tổ: khẩu khí khác biệt, ‘để tiếng thơm muôn đời’, tự tin

Vua Lê Thái Tổ có khẩu khí khác biệt với Triệu Trinh Nương, nói lên ‘bổn phận của Đại trượng phu là phải cứu nạn lớn, không có ý tung hoành, vẫy vùng trong trời đất vv. . . (như đã nói ở phần trên).

Ngoài ra, Vua Lê Thái Tổ rất tự tin, tin rằng sẽ thành công, do đó vua mới nói ‘để tiếng thơm muôn đời’.

Sự tự tin của Vua Lê Thái Tổ cũng được thể hiện trong lời tuyên bố khi khởi nghĩa:

"Ta cất quân đánh giặc, không phải vì công danh phú quí, mà chính vì để muôn đời sau, hậu thế biết ta không chịu làm tôi tớ cho bọn giặc tàn ngược"