Thân thế anh em Tây Sơn Nguyễn Nhạc Nguyễn Huệ Nguyễn Lữ

Thân thế anh em Tây Sơn: Nguyễn Nhạc, Nguyễn Huệ, Nguyễn Lữ

( Tại sao Ông Trần Trọng Kim lại lầm tưởng rằng Nguyễn Lữ là anh Nguyễn Huệ, … Giải thích việc Nguyễn Huệ vây thành Qui Nhơn )

Lê Anh Chí

__________________________________________

Dàn Bài :

I) Xác định thứ bậc: Nguyễn Nhạc, Nguyễn Huệ, Nguyễn Lữ

II) Sự lầm tưởng của Ông Trần Trọng Kim: ‘‘Ông Ba Thơm’’

III) Sự lầm tưởng của Ông Trần Trọng Kim: Chức ‘Long Nhương tướng quân’ và Tiết Chế

IV) Họ Hồ đổi sang họ Nguyễn

V) Học trò của ông Trương văn Hiến (văn võ toàn tài)

VI) Ông Trương văn Hiến làm quân sư cho Nguyễn Nhạc

VII) Nguyễn Nhạc có đố kỵ Nguyễn Huệ, nhưng . . .

VIII) Anh em Tây Sơn không nồi da nấu thịt : giải thích việc Nguyễn Huệ vây thành Qui Nhơn

__________________________________________

TTK = Ông Trần Trọng Kim

VNSL = Việt Nam Sử Lược (Trần Trọng Kim)

TSBHT = Tây Sơn bi hùng truyện (Lê Đình Danh )

NH = Bắc Bình Vương Nguyễn Huệ

NL = Tiết Chế Nguyễn Lữ

TĐNN = vua Thái Đức Nguyễn Nhạc

ĐvL = tướng Đặng văn Long

LT = tướng Lê Trung

I) Xác định thứ bậc: Nguyễn Nhạc, Nguyễn Huệ, Nguyễn Lữ

Xác định thứ bậc của anh em Tây Sơn : trưởng là Nguyễn Nhạc, thứ đến Nguyễn Huệ, thứ ba là Nguyễn Lữ.

Đây là thứ bậc theo truyền thuyết nhân gian

Trong VNSL, Ông Trần Trọng Kim nói rằng Nguyễn Lữ là anh Nguyễn Huệ. Tôi tìm ra hai lý do tại sao TTK lại lầm tưởng như vậy.

II) Sự lầm tưởng của Ông Trần Trọng Kim: ‘‘Ông Ba Thơm’’

Tên tục của Quang Trung Nguyễn Huệ là Hồ Thơm ; do đó người đương thời thường gọi Nguyễn Huệ là ‘‘Ông Ba Thơm’’. Do đó gây ra sự lầm tưởng của Ông Trần Trọng Kim: ‘‘Ông Ba Thơm’’ dĩ nhiên là đứng thứ ba.

Sự thực thì ‘‘Ông Ba Thơm’’ đứng thứ hai và ông hai Nhạc là ông trưởng. Vì gọi theo phong tục miền Nam là như vậy.

( Phong tục này là do một ông chúa Nguyễn đã cắc cớ đặt tên cho con trai trưởng của mình là ‘Cả’, và ông chúa đã bắt dân chúng gọi con trưởng của họ là ‘Hai’)

III) Sự lầm tưởng của Ông Trần Trọng Kim: Chức ‘Long Nhương tướng quân’ và Tiết Chế

Nguyễn Nhạc lên ngôi, phong thưởng cho các đại tướng như sau :

_Nguyễn Huệ làm Long Nhương tướng quân.

_Nguyễn Lữ làm Tiết Chế

_Tây Sơn thập hổ tướng (trong đó có Trần Quang Diệu) đều làm Đô Đốc

_và Bùi Thị Xuân làm Nữ Đô Đốc.

Long Nhương tướng quân, chức của Quan Hưng đời Tam Quốc, chẳng phải là một chức đại thần lớn, trong khi Tiết Chế là Nguyên soái từ đời Trần . Vì vậy, TTK nghĩ rằng Tiết Chế cao hơn Long Nhương tướng quân và Long Nhương tướng quân do đó là em út. VNSL viết :

‘‘phong Nguyễn Lữ làm Tiết Chế, Nguyễn Huệ làm Long Nhương tướng quân.’’

( Tên của Tiết Chế Nguyễn Lữ được kể trước Nguyễn Huệ )

Lẽ ra TTK phải áp dụng lý luận trên cho cả Đô Đốc : Đô Đốc là chức rất lớn, từ Triều Lê Thái Tông, chức Nguyên soái là Nhập nội Đại Đô Đốc, Đô Đốc là Phó Nguyên soái , dĩ nhiên là cao hơn Long Nhương tướng quân . Do đó đáng lẽ TTK phải viết :

‘‘phong Nguyễn Lữ làm Tiết Chế, 11 đại tướng làm Đô Đốc và Nguyễn Huệ làm Long Nhương tướng quân.’’

Nghĩa là Nguyễn Huệ làm Long Nhương tướng quân, chức thấp hơn 12 đại tướng . ( !!!)

Sự thực là vua Tây Sơn, vì đố kỵ tài năng Nguyễn Huệ, nên phong Nguyễn Lữ làm Tiết Chế, nắm giữ binh quyền

Sau đó, vua Tây Sơn mới chế ra chức Long Nhương tướng quân này, mà phong cho Nguyễn Huệ. Thế là vào thời đó , Long Nhương tướng quân lại cao hơn Tiết Chế!!! Một điều quái dị !

Cái lợi của sự sắp đặt này , đối với Nguyễn Nhạc, là Nguyễn Huệ lúc bình thường không làm Nguyên soái. Khi nào có cuộc chiến mà NL không đảm đương nổi, TĐNN mới sai Nguyễn Huệ làm nguyên soái.

Sự lầm tưởng của Ông Trần Trọng Kim: Chức ‘Long Nhương tướng quân’ thấp hơn Tiết Chế, do đó Nguyễn Lữ là anh Nguyễn Huệ.

IV) Họ Hồ đổi sang họ Nguyễn

Anh em Tây Sơn vốn họ Hồ , là con của ông Hồ Phi Phúc.

Sau họ đổi sang họ Nguyễn, để dấy binh, vì họ Hồ ở nước ta thời đó không được lòng dân _người nước ta vẫn còn nhớ việc Hồ Quí Ly lộng quyền, giết vua, giết hại người trung lương , cướp ngôi nhà Trần và rốt cuộc bị nhà Minh diệt một cách dễ dàng ! (Theo TSBHT, thì thầy học của họ là ông Trương văn Hiến đã khuyên Hồ Nhạc đổi họ )

Nguyễn Nhạc lớn tuổi hơn Nguyễn Huệ nhiều (khoảng 15 tuổi) , Nguyễn Nhạc làm nghề buôn trầu để nuôi mẹ và em.

V) Học trò của ông Trương văn Hiến (văn võ toàn tài)

Anh em Tây Sơn là học trò của TvH (ông Trương văn Hiến). Ông Trương là người văn võ toàn tài, vì lánh nạn Trương Phúc Loan, nên chạy đến vùng Tây Sơn. Theo TSBHT, sau một cuộc gặp gỡ với Nguyễn Nhạc, ông mở trường dạy học, mà anh em Tây Sơn là học trò đầu tiên của ông.

Học trò của TvH còn có : Phan văn Lân, Đặng văn Long và Vũ văn Dũng, danh tướng Tây Sơn sau này.

Vì TvH là người văn võ toàn tài, nên anh em Tây Sơn chẳng dốt văn chương :

_vì bận sinh kế, nên Nguyễn Nhạc học ít nhất, song cũng võ nghệ cao cường

_Nguyễn Huệ võ nghệ cao cường (vô địch ?) , xử dụng đại đao, giỏi binh pháp

_Nguyễn Lữ có khiếu về võ, sau này sáng tác ra nhiều món võ lạ, dạy cho binh sĩ.

VI) Ông Trương văn Hiến làm quân sư cho Nguyễn Nhạc

Khi Nguyễn Nhạc ‘khởi nghĩa’ ( quân Tây Sơn tự cho là nghĩa quân, đánh kẻ độc ác là Trương Phúc Loan), Ông Trương văn Hiến làm quân sư cho Nguyễn Nhạc. TvH làm quân sư chẳng được bao lâu thì tạ thế, có lẽ vì tuổi già.

Vì TvH là thầy của Nguyễn Nhạc nên Nguyễn Nhạc rất kính nể và nghe lời ông. Chính TvH đã bảo Nguyễn Nhạc tạm tôn phù Đông Cung của chúa Nguyễn

VII) Nguyễn Nhạc có đố kỵ Nguyễn Huệ, nhưng . . .

Nguyễn Huệ có tài cầm quân, dần dần chứng tỏ tài năng lỗi lạc.

Nguyễn Nhạc đố kỵ Nguyễn Huệ, sợ em mình dần dần nắm hết quyền bính. Sự đố kỵ này hiện rõ trong việc phong Nguyễn Huệ làm Long Nhương tướng quân và Nguyễn Lữ làm Tiết Chế.

Dầu vậy, Nguyễn Nhạc có hiếu với mẹ, làm nghề buôn trầu để nuôi mẹ và em, Anh em Tây Sơn cũng không đến nỗi nồi da nấu thịt .. .

VIII) Anh em Tây Sơn không nồi da nấu thịt: giải thích việc Nguyễn Huệ vây thành Qui Nhơn

Ngay từ mấy mươi năm về trước, khi đọc việc Nguyễn Huệ vây thành Qui Nhơn, tôi rất ngạc nhiên :

_VNSL viết : ‘‘. . . Nguyễn Nhạc và Nguyễn Huệ có chuyện hiềm khích với nhau, Nguyễn Huệ đem binh vào vây đánh thành Qui Nhơn’’

_thật lạ ! Nguyễn Huệ đóng quân ở Thuận Hóa, muốn đánh thành Qui Nhơn thì phải qua bao nhiêu cửa ải, sao chẳng thấy đánh đấm gì cả mà bỗng dưng đến vây thành Qui Nhơn ?

Trong TSBHT, Lê Đình Danh đã giải thích được việc này như sau :

1) Khi Nguyễn Huệ đem quân ra đánh Thuận Hóa thì sáu người trong Tây Sơn thập hổ tướng và Bùi Thị Xuân tháp tùng, vì đánh nhau với nhà Trịnh thì phải đem lực lượng lớn như vậy.

(sáu người này, và Đặng văn Long, sau được gọi là Tây Sơn thất hổ tướng )

Bẩy tướng này ở lại với Nguyễn Huệ, không về thành Qui Nhơn nữa.

2) Nhưng gia quyến của họ đều ở trong thành Qui Nhơn

3) Ít lâu sau khi được phong làm Bắc Bình Vương, Nguyễn Huệ đòi vua Thái Đức Nguyễn Nhạc phải trả lại gia quyến cho các tướng rồi động binh. Trước hết, Nguyễn Huệ truyền hịch cho các tướng Tây Sơn đóng quân ở phía Nam Thuận Hóa, rằng Nguyễn Huệ chỉ đem quân về làm áp lực chớ hoàn toàn không có ý chống lại anh mình. Tướng Tây Sơn vốn tin phục Nguyễn Huệ, đều không có ý chống lại ; không những thế Lê Trung , một trong thập hổ tướng và chủ sóai của các ải, lại ra lịnh để cho quân Nguyễn Huệ ‘mượn đường’, rồi đem quân bản bộ về yết kiến vua. Lê Trung tâu với vua Thái Đức rằng nếu vua trả lại gia quyến cho các tướng và nếu NH không lui binh thì ông sẽ tự tử để đền tội. Thái Đức giam LT lại rồi tự mình làm tướng lo việc phòng thủ.

4) Thành Qui Nhơn bị vây đưởc mấy tháng thì Nguyễn Lữ và Đặng văn Long về đến. NH bảo NL vào thành tìm cách gặp mẹ, để Thái hậu bảo vua trả lại gia quyến cho các tướng. Khi NL vào thành, thì bị vua Thái Đức giam lại, vì TĐNN đoán được ý này.

5) Cuối cùng ĐvL bắn súng đại bác vào mặt thành của Tử Cấm Thành ( đạn súng đại bác ngày xưa không nổ tung ra, nên chỉ như cục sắt, bắn chính xác thì không chết ai) . Thái hậu lúc ấy mới biết là thành có biến loạn, đến gặp vua Thái Đức, và cùng TĐNN lên thành nói chuyện với NH

6) Bắc Bình Vương Nguyễn Huệ trình bày lý do động binh, lạy mẹ và anh, rồi ra lịnh giải vây. Vua Thái Đức cũng tuân lời mẹ , trả lại gia quyến cho các tướng.

(NH dẫn quân về Thuận hóa, đem theo ĐvL vì ĐvL sợ bị TĐNN trừng phạt ( vì đã gíúp NH) . Đây là một sự kiện quan trọng, vì thiếu ĐvL, NL không đủ sức chống lại quân tướng Nguyễn Ánh , vài năm sau)

Những điều trên giải thích được:

_ tại sao Nguyễn Huệ từ Thuận Hóa kéo đến thành Qui Nhơn chẳng cần phải đánh đấm gì cả

_ tại sao Nguyễn Huệ lại vây thành

_ tại sao xưa nay Nguyễn Huệ hành quân thần tốc, mà lần này vây thành đến mấy tháng.

Rõ ràng Nguyễn Huệ không có ý định đánh nhau.

Anh em Tây Sơn không nồi da nấu thịt !

* Lê Anh Chí *.

_____________

Sách tham khảo

Đại Việt Sử Ký Toàn Thư, Sử quan đời Trần và Lê (bị sửa đổi bởi nhà Mạc, nhà Trịnh)

Đại Việt Thông Sử, Lê Quí Đôn

Lam Sơn Thực Lục, Nguyễn Trãi viết theo lời kể của vua Lê Thái Tổ (bị sửa đổi)