Lập Trần Cao là ý của Vương Thông

Lập Trần Cao là ý của Vương Thông. Hội thề Đông Quan cũng là ý của Vương Thông. Những người dự Hội thề Đông Quan cũng một phần do Vương Thông chỉ định

Lê Anh Chí

__________________________________________

Dàn Bài :

I) Ngô Thì Sĩ nói : Lập Trần Cao là ý của Vương Thông

II) Khi khởi nghĩa, năm 1418, Vua Lê Thái Tổ đã xưng vương

III) Chủ trương của Vua Lê Thái Tổ là không đánh hạ những thành kiên cố , từ. . . cuối năm 1420

IV) Vua Lê Thái Tổ không đánh hạ những thành kiên cố vì lòng nhân

V) Vương Thông tráo trở mấy lần, nhưng Vua Lê Thái Tổ vẫn cho VT hàng

VI) Hội thề Đông Quan cũng là ý của Vương Thông

VII) Những nhân vật quan trọng dự Hội thề Đông Quan cũng một phần do Vương Thông chỉ định

VIII) Dùng họ Trần dự Hội thề Đông Quan cũng do Vương Thông

IX) Những người khác dự Hội thề Đông Quan

X) Trần Cao không dự Hội thề Đông Quan

__________________________________________

ĐVSKTT = Đại Việt Sử Ký Toàn Thư

LSTL = Lam Sơn Thực Lục

VSTA = Việt sử tiêu án

NT = Ông Nguyễn Trãi

TNH = Ông Trần Nguyên Hãn

PVX= Ông Phạm Văn Xảo

LNC = Ông Lưu Nhân Chú

TK = Ông Trịnh Khả

VT = Vương Thông

BKT = Bế Khắc Thiệu

I) Ngô Thì Sĩ nói : Lập Trần Cao là ý của Vương Thông

===== Việt sử tiêu án, Ngô Thì Sĩ :

Thời bấy giờ thành Đông Quan cùng quẫn quá, [Bình Định] Vương muốn nhân lúc chúng khốn đốn bắt hiếpchúng phải hòa kéo quân về Bắc. Vương Thông kế cùng, quân viện tuyệt, cũng phải sai người cầu hòa,mà lại sợ vua Minh bắt tội, xin theo chiếu thư năm Vĩnh Lạc, bảo phải lập con cháu nhà Trần, khuyênVương tìm lấy con cháu nhà Trần mà lập lên. Gặp lúc bấy giờ có Hồ Ông là con đứa ăn mày, giả xưng là cháu 3 đời Trần Húc tên là Du, Vương muốn nhờ vào đó để hưởng ứng với người Minh, mới lập tên ấylên, đổi tên là Cao (niên hiệu Thiệu Khánh), từ đấy đưa thư cho người Minh lấy tên Trần Cao làm Thốngquốc. Thông cũng mượn cớ đó cho chóng thành hòa nghị ======

Ngô Thì Sĩ nói : Lập Trần Cao là ý của Vương Thông. Vương Thông muốn hàng nhưng sợ vua Minh bắt tội, nên khuyên Vua Lê Thái Tổ tìm lấy con cháu nhà Trần mà lập lên (theo chiếu thư năm Vĩnh Lạc (của nhà Minh), bảo phải lập con cháu nhà Trần).

Đây là điểm rất quan trọng.

II) Khi khởi nghĩa, năm 1418, Vua Lê Thái Tổ đã xưng vương

Mấu chốt của sự việc là như sau :

1) Khi khởi nghĩa, Vua Lê Thái Tổ đã xưng vương

Tức là,

Từ năm 1418, Vua Lê Thái Tổ đã tự xưng là vua Đại Việt

2) Do đó, Vương Thông và mọi người đều biết rằng lập Trần Cao chỉ là quyền biến

3) Vương Thông muốn hàng nhưng sợ vua Minh bắt tội, là rất phải ; vì sau này khi rút quân về, VT đã bị ghép vào tội chết ( sau đó, được tha)

III) Chủ trương của Vua Lê Thái Tổ là không đánh hạ những thành kiên cố , từ . . . cuối năm 1420

Binh pháp của Vua Lê Thái Tổ có một điểm cực kỳ đặc biệt là không đánh hạ những thành kiên cố .

Vua Lê Thái Tổ đã thực hành Chủ trương này, từ. . . cuối năm 1420

Nhà vua đã không đánh hạ những thành kiên cố từ đại thắng Thi Lang vào cuối năm 1420, thắng hơn 10 vạn địch :

a) Sau đại thắng Thi Lang, vua thừa thắng xông lên, tiến quân đến Lỗi Giang

_ tiền quân vượt sông Lỗi Giang (quân ta đóng ở hai huyện, hai bên bờ sông)

_ hiếp Tây Đô (đánh Quan Du)

b) Từ đó, trải bao trận đại thắng đến năm 1423 :

_ hơn 10 vạn địch quân đánh Ải Kình Lộng bị đại bại

_địch lại quay trở lại, phá núi mà đánh bị Vua Lê Thái Tổ phục binh ở Đèo-ống phá tan

_đại thắng Sách Khôi vào cuối năm Nhâm Dần (1422), tháng chạp, tức là tháng 1-1423.

Vua Lê Thái Tổ không hề tìm cách đánh hạ thành Tây Đô chỉ uy hiếp Tây Đô mà thôi

(dù vào năm 1423, ta kiểm soát được hầu hết đất Thanh Hóa)

d) sau đó, từ khi cất quân đánh Nghệ An, Nhà vua vẫn không đánh hạ những thành kiên cố, trừ thành Xương Giang

Chủ trương của Vua Lê Thái Tổ là không đánh hạ những thành kiên cố

Do đó, vua dụ hàng VT và quyền biến lập Trần Cao theo ý của Vương Thông

IV) Vua Lê Thái Tổ không đánh thành vì lòng nhân

Nhắc lại việc này ở đây, vì rất quan trọng.

Lý do tại sao Vua Lê Thái Tổ không đánh chiếm những thành kiên cố: nhà vua không muốn hi sinh chiến sĩ của đội quân Thiết Đột . Nhất định muốn đánh thành thì hạ thành được chứ sao không, nhưng phải dùng quân Thiết Đột dũng cảm xông pha _và sẽ chết rất nhiều những chiến sĩ này.

Việc không đánh thành này rất khó làm vì ngược lòng dân : dân chúng vào hành dinh Bồ Đề, xin vua đánh hạ thành Đông Đô, giết giặc Minh cho kỳ hết. Việc này xảy ra sau khi ta chém Liễu Thăng , bắt Hoàng Phúc và Thôi Tụ, đại phá 150000 quân Minh ( theoĐVSKTT ; theoLSTL thì là đại phá 210000 quân Minh).

(Vua Lê Thái Tổ đại phá 21 vạn quân giặc một cách quá ư dễ dàng và nhậm lẹ : chém 8 vạn thủ cấp, bắt sống 3 vạn, từ lúc giặc đến biên giới nước ta đến lúc giặc hoặc chết, hoặc bị bắt hoặc chạy về Tàu chỉ có một tháng. Quốc dân thấy vậy, xin vua đánh hạ thành Đông Đô).

Việc không đánh thành này chứng tỏ vua Lê Thái Tổ là bậc đại anh hùng, đại nhân đại nghĩa : nhà vua hành động theo nhân nghĩa, xử sự sao cho phải đạo _chớ không phải như những tay chính trị gian hùng, chỉ muốn lấy lòng dân để hưởng lợi lộc quyền hành. Đánh hạ thành thì dễ thôi, thì chết mấy vệ đội quân Thiết Đột, chứ nhà vua có chết đâu.

Đội quân Thiết Đột và chúng ta phải mãi mãi cảm kích lòng nhân ái của vua.

V) Vương Thông tráo trở mấy lần, nhưng Vua Lê Thái Tổ vẫn cho VT hàng

Vua Lê Thái Tổ là bậc đại anh hùng, bậc đại trượng phu

Cho nên,

Đối với Vua Lê Thái Tổ, sự dụng binh là vạn bất đắc dĩ

Việc chinh chiến chết nhiều người, tàn hại quân sĩ lê dân. Nhất tướng công thành vạn cốt khô. Đối với người nhân, thì việc dụng binh là vạn bất đắc dĩ.

Vua ta :

A)_không đánh hạ những thành kiên cố, đông quân, có tướng tài như Đông Đô, Tây Đô

B)_riêng Đông Đô ,vua không ưng việc đánh thành đến ba lần

1)lần thứ nhất từ khi ra Đông Đô (1426) đến khi 15 vạn quân (theoLSTL, 21 vạn quân) giặc Minh sang tiếp viện (mùa thu 1427)

2)ở thời điểm này, các tướng xin vua hạ thành Đông Đô để tránh nội ứng ngoại hợp. Vua không ưng.

3) sau khi nhà vua đại phá 21 vạn quân giặc một cách quá ư dễ dàng và nhậm lẹ; dân ta biết là nếu vua muốn đánh hạ thành thì được ngay ! nên vào hành dinh Bồ Đề xin vua đánh thành. Vua vẫn không ưng.

Như đã có dịp nói : Lý do là vì vua ta không muốn hi sinh chiến sĩ của đội quân Thiết Đột .

C)_vua ta lại cho Vương Thông hàng, mặc dù Vương Thông đã tráo trở mấy lần. Kỳ giảng hòa này có trao đổi con tin. Làm con tin cho phe ta là Nguyên Soái Lưu Nhân Chú và con vua là Tư Tề.

Nhà vua đã nhẫn nại đếnvậy _chỉ vì lòng nhân, không muốn dụng binh

Vua Lê Thái Tổ xem sự dụng binh là vạn bất đắc dĩ

Bởi vì

Vua Lê Thái Tổ là bậc đại anh hùng, bậc đại trượng phu, đại nhân, đại nghĩa

VI) Hội thề Đông Quan cũng là ý của Vương Thông

Vương Thông đã tráo trở mấy lần. Lý do là bọn Việt gian, như Lương nhữ Hốt, bàn rằng : hàng vẫn chết như thường. Bọn chúng đem chuyện quân tướng Ô Mã Nhi đã hàng mà vẫn chết : khi trả quân tướng Ô Mã Nhi về Tàu, Trần Nhân Tông đã sai thợ lặn giỏi đục thuyền cho họ chết đuối hết.

Bởi vậy, Hội thề Đông Quan cũng là ý của Vương Thông : đã tráo trở mấy lần VT sợ rằng sẽ chẳng được tha chết ; Vua Lê Thái Tổ cũng muốn làm yên lòng VT. Do đó, mới có hội thề.

VII) Những nhân vật quantrọng dự Hội thề Đông Quan cũng một phần do Vương Thông chỉ định

Bắt buộc phải dự Hội thề Đông Quan là những nhân vật quan trọng do Vua Lê Thái Tổ và Vương Thông chỉ định:

1) Lưu Nhân Chú

2) Nguyễn Lôi

3) Phạm Vấn

4) Lê Ngân

5) Bùi Bị

6) Trịnh Khả

7) Nguyễn Lý

8) Phạm Bôi

9) Lê văn An

Thứ tự này không hoàn toàn đúng với thứ tự công thần : đáng lẽ Trịnh Khả phải ở trên Bùi Bị và Lê văn An phải trên Trịnh Khả

Tướng Nguyễn Lôi có mặt vì trước đó đã từng dụ hàng thành Tây Đô và Cổ Lộng

Tuy nhiên, 9 vị tướng này quả là những nhân vật quan trọng, then chốt của nghĩa quân Lam Sơn. Cũng có những nhân vật quantrọng không có dự như Lê Sát, Lê Khôi , Trần Lựu . . .

VIII) Dùng họ Trần dự Hội thề Đông Quan cũng do Vương Thông

Vương Thông muốn có nhiều người họ Trần dự Hội thề Đông Quan , cũng cùng một lý do như ban đầu : trình bày với vua Minh rằng triều đình An nam là triều Trần, rằng do đó mà Vương Thông đã rút quân.

Vua Lê Thái Tổ không ưng chuyện này, vì trước sau gì, vua ta cũng phế bỏ Trần Cao .

Cuối cùng, Vua Lê Thái Tổ vì muốn làm yên lòng VT và vì để tránh chiến tranh, vua ta cũng bằng lòng.

Do đó, Trần Nguyên Hãn dự Hội thề Đông Quan, không những thế, lại đứng thứ nhì sau vua.

Trần Lựu không thể dự Hội thề Đông Quan vì ông đang trấn giữ ải Phá Lũy, nhiệm vụ quá quan trọng không thể rời.

Thế là chỉ có một người họ Trần dự Hội thề Đông Quan .

VT lại yêu cầu sửa thành họ Trần một số các tướng (VT dĩ nhiên biết rành rọt tên họ các tướng của ta, ngay cả TNH là dòng dõi nhà Trần (vì Trần Thúc Dao đã làm quan cho giặc Minh), do đó tất cả vụ ‘‘người họ Trần dự Hội thề Đông Quan’’ này là ý VT)

Do đó các tướng sau sửa thành người họ Trần :

4) Lê Ngân

5) Bùi Bị

7) Nguyễn Lý

9) Lê văn An

IX) Những người khác dự Hội thề Đông Quan

Những người khác, không quan trọng trong triều đình Lam Sơn, nhưng có dự Hội thề Đông Quan :

_Phạm Văn Xảo, sửa thành người họ Trần , có lẽ do VT chỉ định (chúng ta không biết lý do tại sao, vì ta không biết lai lịch Phạm Văn Xảo)

_Bế Khắc Thiệu. VT chỉ định Bế Khắc Thiệu vì đường rút quân đi ngang qua hoặc đi sát gần Thái Nguyên

_Ma Luân, do VT chỉ định chắc là cùng lý do với BKT (không rô Ma Luân là tù trưởng ở đâu, chắc là ở gần biên giới Hoa-Việt)

X) Trần Cao không dự Hội thề Đông Quan

Trần Cao là vua bù nhìn _VT thừa biết ( vì chính VT khuyên vua lập họ Trần), nên không dự Hội thề Đông Quan.

Kết:

Lập Trần Cao là ý của Vương Thông. Hội thề Đông Quan cũng là ý của Vương Thông. Những người dự Hội thề Đông Quan cũng một phần do Vương Thông chỉ định. (Chỉ có một người chắc chắn là nhân vật quan trọng nhất sau vua, đó là Ông nguyên soái Lưu Nhân Chú _vì ông làm con tin).

Điều cốt yếu với Vua Lê Thái Tổ, từ cuối năm 1420, là tránh tổn thất cho quân ta (Bình Ngô Đại Cáo : ‘‘toàn quân là cốt’’), nên chấp thuận.

Lập họ Trần là ý của Vương Thông, cho VT tránh được tội chết. Hạch sách nước ta về việc này , những năm sau, chỉ là trò ngáo ộp của nhà Minh, để giữ sỉ diện quốc gia vì nhà Minh thừa biết Trần Nguyên Hãn là dòng dõi nhà Trần (vì Trần Thúc Dao đã làm quan cho giặc Minh) mà nhà Minh chẳng hề nhắc đến Trần Nguyên Hãn và con cái .

Vua Lê Thái Tổ cũng cư xử theo ý riêng, theo lòng nhân ái của vua, chẳng thèm vì việc này mà sát hại Trần Quốc Duy và con cái Trần Nguyên Hãn (Trần Quốc Duy, đến triều Nhân Tông, còn được làm quan).

* Lê Anh Chí *.

_____________

Sách tham khảo

Đại Việt Sử Ký Toàn Thư, Sử quan đời Trần và Lê (bị sửa đổi bởi nhà Mạc, nhà Trịnh)

Đại Việt Thông Sử, Lê Quí Đôn

Lam Sơn Thực Lục, Nguyễn Trãi viết theo lời kể của vua Lê Thái Tổ (bị sửa đổi)

Việt Giám Thông Khảo Tổng Luận, Lê Tung

Việt sử tiêu án, Ngô Thì Sĩ

Khâm Định Việt Sử Thông Giám Cương Mục, sử quan triều Nguyễn

Hoàng Lê nhất thống chí , Ngô gia văn phái

Lịch triều hiến chương loại chí, Phan Huy Chú

Việt Nam Sử Lược, Trần Trọng Kim