Cung Oán Ngâm Khúc là oán chúa Trịnh chớ chẳng phải oán vua Lê. Huỳnh Cung của chúa
Trịnh th́ xa hoa lộng lẫy tráng lệ ; c̣n vua Lê th́ nghèo rớt
mồng tơi.
( Ngọc Hân công chúa nói với chồng :
‘‘Cha em làm vua nghèo khó . . .’’ )
Lê Anh Chí
__________________________________________
Dàn Bài :
I) Nguyễn-gia-Thiều
tướng vơ, thi hào
II) Nguyễn-gia-Thiều ḍng dơi vơ tướng
và là cháu ngoại chúa Trịnh
III) Nguyễn-gia-Thiều hiệu
úy Ôn Như
hầu
IV) Nguyễn-gia-Thiều thiền
gia : cư sĩ Thiền tông và
từng tu tập
đạo tiên
V) Nguyễn-gia-Thiều
và Cung điện nguy nga
Huỳnh Cung của chúa Trịnh
VI) Huỳnh Cung và Hoàng Cung
VII) Cung Oán Ngâm Khúc nói lên nỗi oán
than của cung phi của chúa Trịnh
VIII) Ngọc Hân công chúa nói với
chồng: ‘‘Cha em làm vua nghèo
khó . . .’’
__________________________________________
HLNTC = Hoàng Lê nhất thống chí , Ngô
gia văn phái
NHcc = Ngọc Hân công chúa
CONK = Cung Oán Ngâm Khúc
NGT = Ôn Như hầu
Nguyễn-gia-Thiều
cc = công chúa
Bài này nói lên một sự kiện
hiển nhiên: Cung Oán Ngâm Khúc là oán chúa Trịnh chớ
chẳng phải oán vua Lê ; Vua Lê nghèo khó, chẳng
thể tích trữ cung phi như chúa Trịnh , chẳng có
cung phi oán Vua Lê.
Một sự kiện hiển nhiên
, nhưng phải nói ra , v́ có nhiều người không
nhận thức ra điều này, họ phê b́nh văn
học sử, và ra rả nói rằng các cung phi oán Vua . . .
I) Nguyễn-gia-Thiều tướng
vơ, thi hào
sinh năm 1741
người làng Liễu-Ngạn,
huyện Siêu-Loại,
tỉnh Bắc-ninh
thân-phụ là Nguyễn gia
Cư, thân-mẫu là
Quỳnh Liên công-chúa Trịnh thị Ngọc Tuân, con gái chúa
Trịnh Cương
Lời bàn:
1) Con gái chúa Trịnh
đáng lẽ phải gọi là quận-chúa mới
đúng, nhưng chúa Trịnh cũng như chúa Nguyễn đều tiếm phạm gọi con gái là công-chúa
2) Nhà Lê đặt tên công-chúa đều dùng chữ ‘Ngọc’ ; chúa Trịnh cũng như chúa Nguyễn đều bắt chước, gọi con gái là Ngọc
3) Quỳnh
Liên công-chúa là danh hiệu ; c̣n Ngọc Tuân là tên húy
Nguyễn-gia-Thiều
làm tướng vơ khá cao
cấp. Điểm
đặc biệt
là ông c̣n là thi hào. Ông
là tác giả Cung
Oán Ngâm Khúc, môt áng thi tuyệt tác.
II) Nguyễn-gia-Thiều ḍng dơi vơ tướng
và là cháu ngoại chúa Trịnh
1) Nguyễn-gia-Thiều
là cháu ngoại chúa Trịnh
Như đă nói ở trên, NGT là cháu ngoại
chúa Trịnh Cương
2) Nguyễn-gia-Thiều
là ḍng dơi vơ tướng, con nhà thế gia
vọng tộc, tổ tiên từng
được phong
tước Công,
tước Hầu.
Nếu ông không là cháu ngoại
chúa Trịnh, th́ cũng được tập ấm làm quan.
III) Nguyễn-gia-Thiều hiệu
úy Ôn Như
hầu
Nguyễn-gia-Thiều
năm 19 tuổi ra làm quan, làm
hiệu úy.
(hiệu úy là chức quan vơ
khá cao (hễ có chữ
úy th́ chẳng thấp) ; thời Đông Ngô Tam Quốc,
Lỗ Túc là hiệu úy trước khi làm Đại Đô Đốc (nguyên soái))
Sau, ông được phong hầu, Ôn Như
hầu.
Từ phong hầu về sau ông
lại chuyên nghiên-cứu luyện-tập
đạo Phật,
đạo Tiên, không thích làm
quan.
Khi Tây
Sơn diệt nhà Trịnh, ông về ẩn, sống ở quê nhà rồi
mất (có lẽ v́ bịnh)
vào ngày mồng 9 tháng 5 năm Mậu-ngọ (năm 1798), hưởng
thọ 58 tuổi.
IV) Nguyễn-gia-Thiều thiền
gia : cư sĩ Thiền tông và
từng tu tập
đạo tiên
Nguyễn-gia-Thiều
là cư sĩ Phật
Giáo, ông là thiền gia ,cư sĩ Thiền tông và
từng tu tập
đạo tiên.
Ông từng tự xưng là Hi Tôn Tử và Như
ư Thiền
V) Nguyễn-gia-Thiều và Cung điện nguy nga Huỳnh
Cung của chúa Trịnh
Là họ ngoại của chúa Trịnh,
Nguyễn-gia-Thiều từ nhỏ đă từng lui tới phủ liêu và Cung
điện nguy nga Huỳnh Cung của chúa Trịnh.
Khi trưởng thành, ông không thể
lui tới Huỳnh Cung, trừ phi chức Hiệu-uư của
ông là quản lĩnh quân túc vệ ở
Huỳnh Cung của chúa Trịnh (Rất có thể
chức Hiệu-uư của ông là như vậy)
Do đó , ông hiểu rơ nỗi khổ đau của Cung phi của chúa Trịnh. Ta có
thể xem đây là tấm ḷng lân mẩn, sự cảm
thông của một nhà thơ đối với những
đóa hoa sắc nước hương trời đang
ủ dột ưu sầu. Ta cũng có thể xem đây là
sự cảm thông của một cư sĩ Phật Giáo
trước nỗi khổ đau của thế nhân.
Huỳnh Cung của chúa Trịnh
rất xa hoa lộng lẫy tráng lệ . . .
VI) Huỳnh Cung và Hoàng Cung
Vua Lê có Hoàng Cung.
Chúa Trịnh không dám xưng đế,
nhưng tự xem là vua, bắt các quan phải trung thành
với chúa và cũng có Hoàng Cung. V́ Hoàng Cung là chữ dành cho
cung điện của vua, nên Chúa Trịnh đành gọi
trệch đi tên của cung điện của chúa là
Huỳnh Cung.
Huỳnh Cung của chúa Trịnh th́ xa
hoa lộng lẫy tráng lệ. Điều này ta có thể
biết được là nhờ lời tường
thuật trong Thượng Kinh kỷ sự của
Hải Thượng Lăn Ông Lê Hữu Trác, đệ
nhất danh y đại phu của nước ta: có lần
Lăn Ông được mời vào chữa bệnh cho thế
tử nhà Trịnh (tức Trịnh Cán) và đă tả
lại sự huy hoàng chói lọi kiều diễm của
Huỳnh Cung.
C̣n Hoàng Cung của Vua Lê th́ rất
sơ sài. Vua Lê ta nghèo rớt mồng tơi, tiếng là vua
nhưng thường bị khủng bố, có khi bị
hiếp đáp ngặt nghèo, bị thiếu thốn (có khi
bị giết).
VII) Cung Oán Ngâm Khúc nói lên nỗi oán than
của cung phi của chúa Trịnh
Hoàng Cung của Vua Lê rất sơ sài.
Vua Lê ta nghèo rớt mồng tơi, và dĩ nhiên chẳng có
thể chứa cung phi đầy ăm ắp như chúa
Trịnh.
Vua có thể có khoảng 4 hoặc 5 phi
tần, đại khái có hậu , có phi để vua hú hí
cho có vẻ là Hoàng đế. Cung nữ , phi tần của
vua đều có thể ăn lương làm gián điệp
cho chúa Trịnh (Tuy nhiên, người con gái khi tiến cung
có thể làm gián điệp cho chúa Trịnh ; nhưng
khi trở thành vợ vua, th́ không chịu làm gián điệp
cho chúa Trịnh nữa). Xét cho cùng, ngay trong Hoàng Cung , Vua
Lê chỉ có thể tin tưởng, tín nhiệm các
Hoàng-tử và công-chúa mà thôi.
Phi tần của vua th́ chỉ có
mấy người, ai nấy đều thường
‘gần gũi’ vua, chẳng hề bị bỏ rơi,
chẳng có lư do oán thán.
C̣n chúa Trịnh làm chúa để
tận hưởng lạc thú ở thế gian, Huỳnh
Cung xa hoa lộng lẫy tráng lệ, cung phi đầy
ăm ắp, để đó cho chúa ngự, khi chúa hứng
thú.
Cung Oán Ngâm Khúc nói lên nỗi oán than
của cung phi của chúa Trịnh chớ chẳng
phải oán vua Lê.
VIII) Ngọc Hân công chúa nói với
chồng: ‘‘Cha em làm vua nghèo khó . . .’’
Theo Hoàng Lê nhất thống chí,
Ngọc Hân công chúa có nói với chồng như thế này:
‘‘Cha em làm vua nghèo khó . . .’’
Lời bàn:
1) HLNTC là tiểu thuyết lịch
sử, chẳng phải là sử, lại xuất bản
dưới thời nhà Nguyễn, nên có nhiều điều
chẳng nên tin ( v́ có nhiều điều dính dáng
đến nhà Tây Sơn).
Điều đó không có nghĩa là
tất cả những điều viết trong HLNTC
đều chẳng đáng tin.
Câu nói này của Ngọc Hân công chúa
chỉ là tả thực cảnh; thiết nghĩ NHcc
quả có nói câu này.
2) Câu nói này của NHcc thường
được dịch là ‘‘Cha tôi làm vua nghèo khó . . .’’.
Tôi nghĩ rằng Ngọc Hân công chúa xưng ‘em’ th́ đúng
hơn :
_-trước mặt mọi
người, th́ NHcc xưng ‘thiếp’ với chồng
như những phụ nữ văn nhă, quí tộc thời
đó
_-nói riêng với chồng , th́ Ngọc
Hân công chúa xưng ‘em’ thân mật như người dân
thường thường bậc trung:
Ngọc
Hân công chúa chẳng xưng ‘tôi’ v́ công chúa là yểu
điệu thục nữ, là tuyệt sắc giai nhân (các
giai nhân ít khi nào xưng ‘tôi’)
NHcc có
thói quen xưng hô thân mật giản dị trong Hoàng Cung. Do
hoàn cảnh đặc biệt (vua Lê và các Hoàng-tử , công-chúa thật ra là những kẻ bị giam lỏng), t́nh cảm
nhà vua với các con rất là khắng khít ; vua Hiển Tông chắc chẳng bao giờ xưng
Trẫm với các con, Ngọc Hân công chúa cũng gọi
vua bằng cha xưng con, thỉnh thoảng gọi vua là Phụ-hoàng trước mặt mọi người. C̣n với các Hoàng-tử,
NHcc gọi là anh , xưng em, miễn gọi là Hoàng-huynh . . .
Câu nói này của Ngọc Hân công chúa
chỉ là tả thực cảnh, nhưng chép ra ở
đây, để làm sáng tỏ thực trạng Vua Lê chúa
Trịnh. Và câu nói này chỉ là một phần sự
thực : vua Hiển Tông
bị Trịnh Sâm hiếp đáp dữ dội, chịu cảnh thiếu thốn ; Trịnh Sâm c̣n giết
thái tử Duy Vĩ, môt
hành vi đại nghịch vô đạo : giết thái tử th́ có
tội cực nặng, v́ thái
tử cũng gần như là vua . . .
Câu nói này của Ngọc Hân công chúa
chỉ là tả thực cảnh, nhưng chép ra ở
đây, v́ đó là câu nói của vị công chúa thiên tiên, cc
đă nói vậy, tất có nhiều người chịu khó
nhớ câu này, và do đó hiểu lịch sử hơn.
Kết :
Bài này nói lên một sự kiện
hiển nhiên: Cung Oán Ngâm Khúc là oán chúa Trịnh chớ
chẳng phải oán vua Lê ; Vua Lê nghèo khó, chẳng
thể tích trữ cung phi như chúa Trịnh , chẳng có
cung phi oán Vua Lê.
Một sự kiện hiển nhiên
, nhưng phải nói ra , v́ có nhiều người không
nhận thức ra điều này, họ phê b́nh văn
học sử, và ra rả nói rằng các cung phi oán Vua . . .
Cũng như một sự kiện
hiển nhiên khác: Đại Việt Sử Kư Toàn Thư là quốc sử của nhà
Trịnh, chẳng
phải của nhà Lê. Đây là một sự kiện
hiển nhiên , nhưng tôi đă viết đến 8 bài
(tính đến tháng 6-2009) và c̣n có bài viết khác về
việc này, v́ sự kiện này là mấu chốt
của những lời phê b́nh sai lầm khủng khiếp
về Vua Lê Thái Tổ, vị đại anh hùng , bậc
thánh vương.
*
*
* Lê Anh Chí *.
_____________
Sách tham khảo
Đại
Việt Sử Kư Toàn Thư, Sử quan đời Trần
và Lê (bị sửa đổi bởi nhà Mạc, nhà
Trịnh)
Đại
Việt Thông Sử, Lê Quí Đôn
Lam
Sơn Thực Lục, Nguyễn Trăi viết theo lời
kể của vua Lê Thái Tổ (bị sửa đổi)
B́nh
Ngô Đại Cáo, vua Lê Thái Tổ
Việt
Giám Thông Khảo Tổng Luận, Lê Tung
Việt
sử Tiêu án, Ngô Th́ Sĩ
Đại
Việt Sử Lựơc, tác giả khuyết danh
(thời Trần Phế Đế)
Khâm Định Việt Sử Thông Giám Cương
Mục, sử quan triều Nguyễn
Hoàng
Lê nhất thống chí , Ngô gia văn phái
Lịch
triều hiến chương loại chí, Phan Huy Chú
Việt
Nam Sử Lược, Trần Trọng Kim
Các nhà
khoa bảng Việt nam, Ngô Đức Thọ (chủ biên),
Nguyễn Thúy Nga, Nguyễn Hữu Mùi
Việt
Nam Văn Học Sử Yếu, Dương Quảng Hàm
Nguyễn
Trăi Toàn Tập, Mai Quốc Liên, Nguyễn Quảng Tuân,
Nguyễn Khuê, Kiều Thu Hoạch
Đông Châu Liệt Quốc
Hán Sở
Tranh Hùng
Sử
Kư , Tư Mă Thiên
Tam
Quốc Chí Diễn Nghĩa, La Quán Trung, dịch giả
Tử Vi Lang
Tôn
Tử Binh Pháp, Tôn Tử
Ngô
Tử Binh Pháp, Ngô Khởi
Thái
Công Binh Pháp
*
*
TrangNhà LêAnhChí www.LeAnhChi.com
Mục Lục Vua Lê Thái
Tổ giỏi hơn Gia Cát Lượng
Mục Lục Vua Lê Thái Tổ không hề giết hại công
thần
Mục Lục Vua Lê Thái
Tổ là bậc thánh vương
Mục
Lục Danh Tướng của vua Lê
Thái Tổ
Mục
Lục ‘Đại Việt
Sử Kư Toàn Thư quốc sử nhà Trịnh’
------------------------------------------------------
* Việt Sử, Văn Học 1 * Việt
Sử, Văn Học 2 * Thơ
*
-----------------------------------------------------------
* Trang Chính * Bài
mới LêAnhChí * Bài mới Kiến Tánh *
--------------------------------------------------------------------------
* Mục Lục * Nối kết
Phật Pháp * Lê
Gia * Nối kết
Văn Học * Bài Xưa *
--------------------------------------------------------------------------
*
Liên Kết
TrangNhà Kiến Tánh:
* Trang Chính
* M
ụ c L ụ c * Đoản
Luận * Thơ *Bài
mới Kiến Tánh *