Ức Trai Nguyễn Trãi vô tội

Ức Trai Nguyễn Trãi vô tội ?

Lê Anh Chí

__________________________________________

Dàn Bài :

I) Bị tru di bởi Thái hậu và triều đình

II) Tội lỗi ở vua Lê Thái Tông (và Nguyễn Thị Lộ)

III) Không cần biết Nguyễn Trãi có ý giết vua hay không

IV) Nguyễn Trãi : kế giá họa Giang Đông ?

V) Nguyễn Trãi vô tội nhưng khó lòng thoát tội

VI) Tru di là quá nặng

VII) Nếu đem ra xử thời nay . . .

VIII) Lòng Ức Trai như sao Khuê ???

IX) Chú Thích : nếu‘‘sự kiện’’ chép trong ĐVSKTT (Đại Việt Sử Ký Toàn Thư) là đúng

__________________________________________

Bài này tôi viết theo ‘‘sự kiện’’ chép trong ĐVSKTT (Đại Việt Sử Ký Toàn Thư). Vì nhà Mạc nhà Trịnh sửa, thêm bớt ĐVSKTT, có thể nhiều sự kiện của vụ án này đã bị đục bỏ.

Nghi vấn: Lê Thái Tông háo sắc; điều này chắc chắn là đúng. Thế nhưng , Lê Thái Tông có thể háo sắc đến mức cướp vợ của Ức Trai Nguyễn Trãi không ? _Tôi nghĩ là không ! nếu ta căn cứ vào lời phê của sử quan Vũ Quỳnh về ông vua trẻ này.

Bởi thế,

nếu

_‘‘sự kiện’’ chép trong ĐVSKTT (Đại Việt Sử Ký Toàn Thư) là đúng

thì

_Tội lỗi ở vua Lê Thái Tông (và Nguyễn Thị Lộ)

Bằng không . . .

I) Bị tru di bởi Thái hậu và triều đình

Trích Đại Việt Sử Ký Toàn Thư:

{{ . . . Tháng 8, ngày mồng 4, vua về đến vườn Vải huyện Gia Định , bỗng bị bạo bệnh rồi băng.

Trước đây, vua thích vợ của Thừa chỉ Nguyễn Trãi là Nguyễn Thị Lộ, người rất đẹp, văn chương rất hay, gọi vào cung phong làm Lễ nghi học sĩ, ngày đêm hầu bên cạnh. Đến khi đi tuần miền đông, xa giá về tới vườn Vải, xã Đại Lại, ven sông Thiên Đức, vua thức suốt đêm với Nguyễn Thị Lộ rồi băng, các quan bí mật đưa về. Ngày mồng 6 về tới kinh, nửa đêm đem vào cung rồi mới phát táng. Mọi người đều nói là Nguyễn Thị Lộ giết vua.

Ngày 16, giết Hành khiển Nguyễn Trãi và vợ là Nguyên Thị Lộ, bắt tội đến ba họ. }}

Xin nhắc : Nguyễn Trãi bị tru di bởi Thái hậu và triều đình. Việc này không dính dáng gì đến vua Lê. Lê Nhân Tông lúc đó mới ba tuổi (tuổi ta).

II) Tội lỗi ở vua Lê Thái Tông (và Nguyễn Thị Lộ)

Theo ý tôi, tội lỗi là ở vua Lê Thái Tông . Sau nữa là ở Nguyễn Thị Lộ, bà này có vẻ chịu vua, hoàn toàn không có ý chỉnh vua. Nếu nàng ta cương quyết chối từ, thì chắc Thái Tông cũng chẳng dám cưỡng dâm.

Theo đạo lý Á Đông, thì đây là điều đại tối kỵ : vua chiếm vợ của quan.

Ở nước ta và Tàu, phạm lỗi này, có thể mất nước đó !

Theo lẽ, nhà vua , trừ vài trường hợp đặc biệt, không được phép thấy mặt vợ quan, huống chi là thông dâm. Tôi đưa ra đây một trường hợp đặc biệt : khi Đinh Lễ mất, vua Thái Tổ phong cho năm người vợ của vị này chức Tông Cơ (mục đích để các quả phụ có bổng lộc) , với năm nàng này thì chắc chắn vua đòi vào, ân cần trao chức, vì họ là cháu dâu, người trong nhà (Đinh Lễ là cháu gọi vua bằng cậu). Ngoài ra, những năm đầu khởi nghĩa, tướng sĩ và quân lính mang vợ con theo tòng chinh (nếu để ở nhà, có thể bị giặc Minh sát hại), nên vua quan cùng vợ con tướng, quân sĩ có gặp nhau lại là chuyện bắt buộc . Còn Thái Tông thì có cung điện đàng hoàng, phải tránh gần gũi vợ của quan.

Truyền thống Tây phương lại khác : đừng nói chi vua, một lãnh chúa (‘lord’) cũng có quyền trên thân xác của đàn bà trong vùng. Ngày cưới trong vùng, tên chúa có quyền đòi "xài" cô dâu trong một đêm, rồi trao trả (hậu quả là anh chồng chưa làm chồng đã bị cắm sừng). Tục lệ này, bị xem là man rợ, theo đạo lý Á Đông .

Vậy thì, theo đạo lý Á Đông , tội lỗi ở vua Lê Thái Tông (và Nguyễn Thị Lộ)

III) Không cần biết Nguyễn Trãi có ý giết vua hay không

Một khi đã quyết định rằng tội lỗi ở vua Lê Thái Tông (và Nguyễn Thị Lộ) thì ta không cần biết Nguyễn Trãi có ý giết vua hay không.

Một khi vua không ra vua, thì ta có quyền không phò vua nữa (đạo lý Khổng Mạnh chính ra là như vậy). Ngày xưa, cuối đời nhà Thương, Hoàng Phi Hổ đã bỏ Trụ đầu Châu, vì vua Trụ toan cưỡng dâm vợ ông (Hoàng phu nhân gieo mình xuống lầu mà chết). Chẳng ai chê Hoàng Phi Hổ là bất trung hết.

IV) Nguyễn Trãi : kế giá họa Giang Đông ?

Trích Đại Việt Sử Ký Toàn Thư:

{{ Tháng 9, ngày 9, giết bọn hoạn quan Đinh Phúc, Đinh Thắng, vì khi Nguyễn Trãi sắp bị hành hình có nói là hối không nghe lời của Thắng và Phúc. }}

Nguyễn Trãi đã thi hành kế giá họa Giang Đông ? Có lẽ ông đã nói vậy để di họa cho hai hoạn quan.

V) Nguyễn Trãi vô tội nhưng khó lòng thoát tội

Nhiều người thời nay, phê bình chuyện này, chưởi bới triều đình nhà Lê , lúc đó, không tiếc lời. Tôi e rằng nếu họ làm quan thòi đó, có thể họ quyết định xử tử hình Nguyễn Trãi ! Thời nay, đọc chuyện người xưa là một chuyện ; khi đụng chuyện, quyết định ra sao lại là chuyện khác. Thời nay, người đời được học, được’nhồi sọ’ rằng Nguyễn Trãi vô tội, thì họ chưởi bới người xưa ; nếu họ làm quan khi đó, trước linh cữu Hoàng đế mới mất, thì họ sẽ nghĩ : Nguyễn Thị Lộ giết vua vậy thì Nguyễn Trãi giết vua !

Dĩ nhiên , cũng có người nghĩ rằng vua Lê Thái Tông và Nguyễn Thị Lộ là gian phu dâm phụ, nhưng chẳng có vị nào , dù cương trực đến đâu, dám chưởi vua mình là gian phu, trước linh cữu Hoàng đế mới mất. Mà nếu không tìm cách khéo léo nói điều đó ra, thì làm sao cho Nguyễn Trãi vào trường hợp giảm khinh ?

Xét tâm lý của chế độ quân chủ ngày xưa, thì Nguyễn Trãi đành phải chết mà thôi !

Lúc ấy, chỉ có một người có thể cứu được Nguyễn Trãi , đó là tự quân ! Tự quân chỉ cần tuyên bố là Thị Lộ chủ động tất cà và Nguyễn Trãi , bậc công thần và trung thần, vô tội ; thế là xong ! Xui cho Nguyễn Trãi là tự quân Lê Nhân Tông lúc đó mới ba tuổi .

Nguyễn Trãi vô tội nhưng khó lòng thoát tội.

VI) Tru di là quá nặng

Tru di , theo luật ta và Tàu thời xưa, thì gần như là tất nhiên vậy _trong trường hợp này. Nhưng với triều Lê thì là quá nặng ; trong các công thần nhà Lê , chỉ một mình ông bị tru di tam tộc. ( Các vua Lê đều xử rằng công thần mà phạm tội chết thì bị tịch biên gia sản, con cháu không bị giết ).

Nhắc lại: Nguyễn Trãi bị tru di bởi Thái hậu và triều đình, chẳng phải bởi vua Lê.

VII) Nếu đem ra xử thời nay . . .

Nếu đem ra xử thời nay , thì ông Nguyễn Trãi có thoát nạn tử hình không ? _Tôi nghĩ rằng khó thoát !

Bởi vì xu hướng của người ta là muốn trả thù và kết án ‘có tội ‘ mà không nghĩ lại xem bị can có thể bị oan hay không.

Như bên Mỹ hiện tại , nhiều người được xem là oan, mà vẫn đang chờ ngày ‘đền tội’. Bên Pháp, cách đây 30 năm, có người bị lên đoạn đầu đài ; mà bây giờ hầu hết mọi người đều nghĩ là oan (Vụ án Chiếc Áo Lạnh Màu Đỏ). Thế kỷ thứ 20, số người bị xử tử Oan ở các nước tiền tiến không hiếm.

Bởi vì con người ta cứ muốn xử tử để trả thù cho hả !

Cho nên Nguyễn Trãi thiệt là Xui Tận Mạng. Xui vì Nguyễn Thị Lộ lẳng lơ khoái ông vua trẻ. Nếu vợ lẽ ông Trãi là người tiết-phụ thì đã không có chuyện !

VII) Lòng Ức Trai như sao Khuê ???

Vua Thánh Tông có nói : Lòng Ức Trai như sao Khuê . Điều này đúng không ?

Khâm Định Việt Sử Thông Giám Cương Mục, sử quan triều Nguyễn nói ngược lại :

{{ Lời phê - Đời Lê Thái Tông, vua thì buông tuồng, bầy tôi thì chuyên quyền. Trãi nếu là người hiền, thì nên sớm liệu rút lui, ẩn náu tung tích để cho danh tiếng được toàn vẹn. Thế mà lại đi đón trước ngự giá, thả lỏng cho vợ làm việc hoang dâm, vô liêm sỉ. Vậy thì cái vạ tru di cũng là tự Trãi chuốc lấy. Như thế sao được gọi là người hiền? }}

Lời phê này thiệt quá ngặt nghèo ! Trường hợp Nguyễn Trãi khác với Hoàng Phi Hổ. Hoàng phu nhân gieo mình xuống lầu mà chết ; Thi Lộ lẳng lơ, khoái ông vua trẻ, trước tình cảnh đó thì người đàn ông chỉ có cách là . . . cười trừ thôi !

Còn đời Lê Thái Tông, Lê Sát chuyên quyền thật, nhưng trong triều việc chính khả dĩ nói là tạm được. Ông Lê Sát có ganh ghét là đối với những người ở chức vụ tể tướng như Lưu Nhân Chú ; còn đối với ông Ức Trai thì khác. Chính ông Lê Sát đã đề nghị Nguyễn Trãi giảng sách cho vua (mà Thái Tông lười, không chịu). Đọc những lời đối đáp giữa quan Phụ Chính và Nguyễn Trãi khi họ bất đồng ý kiến, thì ta thấy không khí triều đình cũng dễ thở , và hai người kính trọng lẫn nhau (Người nước ta trọng văn học, ông Lê Sát võ biền nhưng cũng trọng kẻ đỗ tiến sĩ). Đời Lê Thái Tông,Nguyễn Trãi ở trong triều cũng giúp ích được nhiều !

Vả lại, khi vụ án này xảy ra thì ông Nguyễn Trãi đã về hưu. Không thể trách ông chẳng rút lui !

Còn lòng Ức Trai như sao Khuê ? _Tôi không chắc là như vậy đâu !

Tuy nhiên , như đã nói ở trên, đối với tôi, tội lỗi ở vua Lê Thái Tông (và Nguyễn Thị Lộ) thì ta không cần biết Nguyễn Trãi có ý giết vua hay không.

Riêng có điểm này là điểm son của ông Nguyễn Trãi: ông trung thành với vua Thái Tổ và đối với vua Thái Tổ một lòng kính ngưỡng. Trong khi Trần Nguyên Hãn chê bai vua, ví vua với Câu Tiễn, thì Nguyễn Trãi bảo rằng Câu Tiễn trong muôn một không thể nào sánh được với vua Lê.

Điểm son của Ức Trai Nguyễn Trãi !

IX) Chú Thích : nếu‘‘sự kiện’’ chép trong ĐVSKTT (Đại Việt Sử Ký Toàn Thư) là đúng

Bởi thế,

nếu

_‘‘sự kiện’’ chép trong ĐVSKTT (Đại Việt Sử Ký Toàn Thư) là đúng

thì

_Tội lỗi ở vua Lê Thái Tông (và Nguyễn Thị Lộ)

Bằng không, ta có thể căn cứ vào sự kiện :

_vua Nhân tông và Thánh tông nghĩ rằng Ức Trai Nguyễn Trãi vô tội

mà đề quyết rằngỨc Trai Nguyễn Trãi vô tội.

( Lưu ý :

_vua Nhân tông chỉ đại xá

_vua Thánh tông truy tặng ông tứơc Tế-văn hầu.

Riêng Trần Nguyên Hãn không hề được vua Lê Thánh tông truy tặng chức tước . Nghĩa là, ông Trần Nguyên Hãn vẫn bị xem là kẻ có tội. )

Trong trường hợp này, những phần I) đến VIII) của bài này phải bị xóa bỏ ; ta phải nói rằng Lê Thái Tông háo sắc nhưng vẫn là minh quân và tội lỗi là ở những tên tay sai cho nhà Mạc nhà Trịnh đã sửa, thêm bớt ĐVSKTT !

Chú Thích 25-7-2009 :

Như có nói ở trên, nếu ta tin Vũ Quỳnh , sử gia nhà Lê chính thống thì không hề có chuyện thông dâm giữa minh quân Lê Thái Tông và Lễ nghi Học sĩ Nguyễn Thị Lộ . (Vũ Quỳnh nói rằng Vua Lê Thái Tông thông minh trí dũng, còn vượt lên trên cả những vua anh minh đời xưa và có đức của vua Thuấn).

Từ khi viết bài này, tôi đã đọc đi lại ĐVSKTT, nhiều lần ; thỉnh thoảng trở lại đoạn văn tả sự cố Lệ Chi Viên , nơi Vua Lê Thái Tông thình lình băng hà. Tôi không hi vọng tìm ra sự thật gì cho lắm ; bởi đoạn văn đó chứa đầy lời vu khống , thì làm sao tìm ra sự thực ?

Cách đây khoảng hai tuần, khi đọc lại đoạn văn tả sự cố Lệ Chi Viên, tôi thình lình thấy ra sự thật, nên có bài viết :

115) Lệ Chi Viên, Phá án : Bà Nguyễn Thị Lộ không hề bị kết tội giết vua. Lý do thật sự tại sao Nguyễn Trãi bị tội giết vua còn ẩn tàng trong Đại Việt Sử Ký Toàn Thư, quốc sử của nhà Trịnh . Không hề có vụ án Lệ Chi Viên, chỉ có vụ án Nguyễn Trãi .

* Lê Anh Chí *.

_____________

Sách tham khảo

Đại Việt Sử Ký Toàn Thư, Sử quan đời Trần và Lê (bị sửa đổi bởi nhà Mạc, nhà Trịnh)

Đại Việt Thông Sử, Lê Quí Đôn

Lam Sơn Thực Lục, Nguyễn Trãi viết theo lời kể của vua Lê Thái Tổ (bị sửa đổi)

Bình Ngô Đại Cáo, vua Lê Thái Tổ

Việt Giám Thông Khảo Tổng Luận, Lê Tung

Việt sử Tiêu án, Ngô Thì Sĩ

Dư Địa Chí, Nguyễn Trãi (bị sửa đổi)