Chức Tam Công triều Lê
Lê Anh Chí
__________________________________________
Dàn Bài :
I) Nhiệm vụ của Tam Công
II) Tam Công, lược qua các triều
đại
III) Tam Công mà sự thực là bốn
chức vị ( TriềuLê )
IV) Thái-úy và Thiếu-úy
V) Tam Công tương đương
với tước Quận-công
__________________________________________
Chức Tam Công từ lâu lắm, đă
có mặt trong các triều đại Trung hoa . Chức
vụ Tam Công này thay đổi tùy thời đại. Sang
nước ta, riêng dưới triều Lê, th́ là
chức-tước chính thức và , nhiều ít, có thực
quyền.
Nhiệm vụ của Tam Công
Nhiệm vụ của Tam Công là :
1) luận đạo cùng thiên tử
2) đưa ra kế sách lớn
để an định thiên hạ
Nhiệm vụ 1) là nhiệm vụ
chínhcủa Tam Công. Nghĩa là Tam Công không trực tiếp
nắm quyền hành chánh, không trực tiếp nắm binh
quyền, không trực tiếp nắm quyền .
Trên lư thuyết là như vậy.
Thực tế th́ khác ...
Tam Công, lược qua các triều
đại
Tam Công là danh từ của nhà Chu, dù
chức vụ Tam Công đă có trước đó.
Thường th́ Tam Công có thực
quyền, quyền lớn nhất thường là Thái-sư.
Nhưng Thái-úy là kẻ nắm binh quyền.
Thời Tam quốc , Tào Sảng và
Tư Mă Ư đồng làm phụ chính và Tư Mă Ư làm Thái-úy ;
Tào Sảng tâu vua thăng Tư Mă Ư lên Thái-phó để
tước quyền. V́ vậy Tư Mă Ư lập mưu
giết Tào Sảng ; Tư
Mă Ư lấy lại binh quyền nhưng vẫn làm Thái-phó (
nên Thái-phó lại trở thành kẻ nắm binh
quyền !).
Trải qua các triều đại
nước ta cũng thế. Thời Lư, Trần dùng
một chức Tam Công làm tể tướng thường
là Thái-sư hay Thái-phó. Lại có khi dùng chức Thái-úy ,
nhưng thêm vào hai chữ : Phụ-quốc Thái-úy ;
chức danh này nghe thật kêu !
Khi có chức Tướng-quốc hay
Tể Tướng , th́ vị này nắm quyền và Tam Công
kém quyền hơn. Như khi vua Lê Thái Tổ lên ngôi ,
Trần Nguyên Hăn được phong làm
Tướng-quốc : Trần Nguyên Hăn có quyền
lớn nhất triều đ́nh. Đó là v́ vua Lê Thái Tổ
trọng dụng nhân tài :Trần Nguyên Hăn không phải là
đệ nhất công thần , đệ nhất khai
quốc công thần là ông Phạm Vấn.
( Truyền thống trọng dụng
nhân tài của vua Lê Thái Tổ được giữ măi
về sau và gây nên hậu quả tai hại : một tên
đánh cá là Mạc Đăng Dung được trọng
dụng , lộng quyền và chiếm ngôi !.Một
trường hợp hi hữu trong lịch sử,
thường kẻ quyền thần muốn cướp
ngôi phải sau hai ba đời. Ngay chúa Trịnh tiếm
phạm sau này, truyền tử lưu tôn ngôi chúa, cũng là
hậu quả của sự trọng dụng nhân tài
này ! )
Thực tế th́ khi có kẻ quyền
thần, bao chức tước như Tam Công và thực
quyền đều thu về một người ;
như Đổng Trác thời Tam Quốc.
Chú Thích 10-2007
Bài này , tôi viết theo ĐVSKTT
(Đại Việt Sử Kư Toàn Thư)
Sau đó, tôi quyết định
rằng ĐVSKTT đă bị nhà Mạc, , nhà Trịnh
sửa đổi, thêm bớt :
Đại Việt Sử Kư Toàn Thư
là quốc sử của nhà Trịnh, chẳng phải của nhà Lê
và ông Trần Nguyên Hăn chẳng
được phong làm Tướng-quốc :
Ông Trần Nguyên Hăn không hề
được vua Lê phong làm
Tướng Quốc
!
( Tướng Quốc là ông Phạm Vấn và Lưu
Nhân Chú ! )
Trước khi viết hai bài này, tôi
bắt buộc phải kể các chức tước theo
ĐVSKTT.
Bây giờ có thể nói khác ĐVSKTT,
song phải đưa ra lư do.
Tam Công mà sự thực là bốn
chức vị (Triều Lê)
Triều Lê, Tam Công sự thực là
bốn chức vị đại thần :
_Thái Sư
_Thái Phó
_Thái Bảo
_Thái Úy
Một trăm năm đầu
triều Lê, Tam Công có thực quyền
Triều đại Lê Trung Hưng có
kẻ quyền thần : chúa Trịnh ; và Tam Công
mất quyền chỉ c̣n là danh chức.
Nhưng có danh chức Tam Công , th́ là
bậc đại thần đứng đầu triều
đ́nh (dưới chúa Trịnh)
Thái-úy và Thiếu-úy
Trích Việt Nam Sử
Lược :
{{ Năm giáp th́n (1424) B́nh Định Vương hội các tướng bàn kế tiến thủ. Quan thiếu úy là Lê Chích nói
rằng: " Nghệ
An là đất hiểm
yếu, đất rộng người nhiều, nay ta hăy vào lấy
Trà Long (phủ Tương Dương)
rồi hạ thành Nghệ An, để làm chỗ
trú chân đă, nhiên hậu sẽ quay trở ra đánh lấy Đông Đô, như thế thiên hạ có thể b́nh
được."
Vương cho kế ấy là phải, bèn đem
quân về nam . . .}}
Và chỉ ba năm sau, B́nh Định Vương
đuổi quân Minh ra khỏi bờ cơi.
Đứng về phương
diện quân sự, th́ thiếu úy Lê
Chích đứng công đầu, trong
cuộc khởi nghĩa Lam Sơn.
Nhiều người đọc
đến chữ ‘thiếu úy’
liền nghĩ rằng đó là một chức quan
thấp, v́ nghĩ theo hệ thống quân giai hiện
tại. Sự thực ngược lại : thiếu úy chính là chức
vị quân sự cao nhất
"triều đ́nh" B́nh Định Vương thời đó !
Tại sao vậy ?
Tại v́ bốn chức Thiếu (thiếu sư,
thiếu phó, thiếu bảo, thiếu úy) ,
gọi là Tam Cô, chỉ thua
có Tam Công mà thôi. Cho nên, thiếu úy chỉ thua
có thái úy.
Lúc đó, B́nh Định Vương chưa đặt ra chức Tam
Công nên Tam Cô là cao nhất. V́ thái-úy giữ binh
quyền, mà không có chức
thái úy ; nên thiếu úy chính là vị
quan giữ binh quyền vậy !
Như vậy, kẻ đưa ra kế sách hay
nhất chính là vị Tam Cô
có nhiệm vụ t́m ra kế sách : thiếu úy , vị quan
giữ binh quyền . B́nh Định Vương nước ta quả dùng người đúng chỗ.
( Khi vây Đông Đô (Thăng Long) , B́nh Định Vương mới đặt ra Tam
Công , nhưng
đó là việc về sau).
Chú Thích10-2007
Khi vây Đông Đô
(Thăng Long) , B́nh Định Vương dùng Tam
Tư ( Tư Đồ, Tư Mă, Tư Không) để gia
phong cho thiếu úy.
Tam Công tương đương
với tước Quận-công
Danh chức Tam Công tương
đương với tước Quận-công (Lê Trung
Hưng)
Tam Công có khác với Quận-công :
Quận-công không bắt buộc là bậc đại
thần. Như Hoàng Lê
Nhất Thống Chí có kể chuyện một tên
quận công , tay sai của Trịnh Sâm, bắt thái-tử
Duy Vĩ ; viên quận công đó là một hoạn quan.
*
*
* Lê Anh Chí *.
_____________
Sách tham khảo
Đại
Việt Sử Kư Toàn Thư, Sử quan đời Trần
và Lê
Hoàng Lê
nhất thống chí , Ngô gia văn phái
Lịch
triều hiến chương loại chí, Phan Huy Chú
Việt
Nam Sử Lược, Trần Trọng Kim
Đông Châu Liệt Quốc
Hán Sở
Tranh Hùng
Sử
Kư , Tư Mă Thiên
Tam
Quốc Chí Diễn Nghĩa, La Quán Trung, dịch giả
Tử Vi Lang
Trang
Nhà Lê Anh Chí
-------------------------------------
* Trang Chính * Văn
Học * Thơ *
-------------------------------------
* Bài
mới Trang LêAnhChí * Bài
mới Kiến Tánh *
----------------------------------------------------
* Nối kết Phật Pháp * Lê
Gia * Nối kết
Văn Học *
----------------------------------------------------