Nguyễn thị Điểm Bích có tên trong văn học sử

Lê Anh Chí

__________________________________________

Dàn Bài :

I) Điểm Bích , nàng là ai ?

II) Bài thơ của Nguyễn thị Điểm Bích

III) Hai bất công

IV) Hai điều buồn cười

V) Mạc Đĩnh Chi, Phạm Đình Hổ

__________________________________________

I) Điểm Bích , nàng là ai ?

Nguyễn Thị Điểm Bích người làng Hoạch Trạch, huyện Đường An, lộ Hồng Châu, là kết quả của mối tình giữa một cô gái họ Nguyễn, với một chàng trai không rõ họ tên.

Điểm Bích được một nhà hào phú trong vùng nhận làm con nuôi. Sau nhờ nhan sắc và có tài làm thơ nôm Điểm Bích được tiến làm cung nhân vua Trần Anh Tông.

Trần Anh Tông (1293-1214) đã phái cung nhân Nguyễn Thị Điểm Bích lên núi Yên Tử , thử thách đạo hạnh của Tam Tổ Huyền Quang (Tổ thiền phái Trúc Lâm, lúc đó Tổ đã khoảng 60 tuổi ).

Điểm Bích tâu vua Anh Tông là Tam Tổ Huyền Quang đã dao động trước nhan sắc của nàng và lấy làm bằng chứng là Tam Tổ đã tặng nàng :

_một bài thơ

_một nén vàng

Chẳng có gì đáng gọi là chứng cớ ! Vậy mà Anh Tông cũng tin lời nàng.

Sau , một hôm Tam Tổ Huyền Quang làm lễ , hiển lộng thần thông, nên Anh Tông biết Tam Tổ Huyền Quang bị vu oan, giáng Điểm Bích xuống làm thị nữ, quét chùa trong cung Cảnh Linh ( có sách chép là : bắt Điểm Bích xuất gia, làm ni cô).

II) Bài thơ của Nguyễn thị Điểm Bích

Bài thơ của Nguyễn thị Điểm Bích , mà nàng đã gán cho Tam Tổ :

Vằng vặc trăng mai ánh nước
Hiu hiu gió trúc ngâm sênh
Người hòa tươi tốt cảnh hòa lạ
Mâu Thích Ca nào thửa hữu tình.

Nhờ vào bài thơ này mà nàng có tên trong văn học sử

III) Hai bất công

Câu chuyện trên có hai bất công :

1) chỉ vì một bài thơ nàng Điểm Bích có tên trong văn học sử

2) Điểm Bích đã ám hại bậc chân tu vậy mà được làm ni cô.

Người đời có thể xem đó là một hình phạt, nhưng với các nhà sư, các cư sĩ thì không thế.

Được làm ni cô là một quả phúc lớn lao :

_có thể được giải thoát

_được học hỏi Phật Pháp, để một ngày , kiếp nào đó có thể giải thoát

Giả sử Điểm Bích làm thị nữ, quét chùa , thì cũng là quả phúc : được gần gũi Tam bảo.

IV) Hai điều buồn cười

Có hai điều buồn cười :

1) Bài thơ mạo danh của nàng Điểm Bích chính là bài đề danh của nàng trong văn học sử.

2) Chính sách thiền (Tổ Gia Thực Lục) ghi lại bài thơ này.Do đó, văn học sử. mới biết đến Điểm Bích . Nếu không thì, chẳng ai biết nàng Điểm Bích là ai !

Còn một điều buồn cười thứ ba nữa : tôi dùng tên nàng Điểm Bích làm một tựa đề trên Internet, vô hình chung quảng cáo rầm rộ cho nàng ! trong khi tôi là cư sĩ Phật Giáo, là cư sĩ Thiền-tông ! Không chừng từ nay nàng sẽ nổi danh trên thi đàn .

Viết đến đây, tôi lại làm mấy câu thơ, vịnh nàng Điểm Bích ( Nữa, lại quảng cáo cho nàng !) :

Một bài thơ mạo dáng,

Ầm ĩ chốn thi đàn

Đâu có ngờ rỡ rạng,

Vì ám hại Huyền Quang !

Không chừng mai mốt, tôi sẽ khuếch trương mấy câu này thành bài thơ 12 câu . . .

V) Mạc Đĩnh Chi, Phạm Đình Hổ

1) Trạng nguyên Mạc Đĩnh Chi chính là người chủ động trong việc thử thách. Một hôm, vua ngồi khen đức độ của Tam Tổ, Mạc ĐC không tin, rồi tâu rằng :

_Phải thử mới được !

Các nhà nho thường không vui với các vị sư, nhất là các Sư danh sĩ (Tam Tổ đỗ Hội nguyên trước khi xuất gia)

2) Phạm Đình Hổ

Một số văn thi-sĩ triều Lê cũng có cảm tình với nàng Điểm Bích như Phạm Đình Hổ.

Phạm Đình Hổ (1768-1839) tự Tùng Niên hoặc Bỉnh Trực, hiệu Đông Dã Tiều, tục gọi là Chiêu Hổ, người xã Đan Loan, huyện Đường An, , tỉnh Hải Hưng, tác giả cuốn Vũ Trung Tùy Bút.

Ông có kể rằng: mộ nàng Bích ở làng Hoạch Trạch.

Chú thích :

Việt Nam Văn Học Sử Yếu, Dương Quảng Hàm :

_Phạm Đình Hổ (1768-1839) tự Tùng Niên hoặc Bỉnh Trực

Nhận xét :

Có lẽ ông Dương ghi nhầm chăng ?

1) Phạm Đình Hổ (1768-1839) tự Tùng Niên : ông Phạm tên Hổ tự Tùng Niên, tức là ‘theo năm’ thì phải sinh năm Hổ mới phải, mà 1768 là năm Mậu Tý ! Theo tôi nghĩ, Phạm Đình Hổ sinh năm Canh Dần, tức năm 1770-1771

(Người xưa đặt tên tự là để làm sáng tỏ cái tên).

2) Phạm Đình Hổ tự Tùng Niên hoặc Bỉnh Trực

Theo ý tôi, Phạm Đình Hổ tự Tùng Niên thụy là Bỉnh Trực. Bỉnh Trực rõ ràng là tên thụy vì nói lên tư cách của ông Phạm , suốt cả cuộc đời. Gia phả Việt nam thường viết tên thụy liền sau tên tự _do đó, mới có lầm lẫn này !

*

*

* Lê Anh Chí *.

_____________

Sách tham khảo

Thiền Sư Việt Nam, Thích Thanh Từ

Thơ văn Lý Trần, Ủy ban khoa học xã hội Việt nam

Việt Nam Văn Học Sử Yếu, Dương Quảng Hàm

Trang Nhà Lê Anh Chí

-------------------------------------

* Trang Chính * Văn Học * Thơ *

-------------------------------------

* Bài mới Trang LêAnhChí * Bài mới Kiến Tánh *

----------------------------------------------------

* Nối kết Phật Pháp * Lê Gia * Nối kết Văn Học *

----------------------------------------------------